Başlangıç öncesi ve devamında turumun adı Anadolu 2023 ‘tü.Anadolu 2023 turumun birinci bölümü Sarıkamış Harekatını kapsıyor ve proje bazlı olacaktı.İkinci bölüm; Erzurum,Kars,Ağrı,Iğdır illerini kapsayan kültürel bir tur olacaktı.Son bölüm ise ego tatmin, rekor egale etme gibi bir şey olan Çengovit Buzul Gölleri macerasıydı.Ama maalesef doğa koşullarının amansızlığı nedeniyle Sarıkamış Harekatı bölümünü yapıp,tura noktayı koydum.Ve tur olmaktan çıkıp benim projelerimden biri olarak Sarıkamış Harekatı ortaya tek başına çıktı.Bu yazı dizimi okur yada video çekimlerini izlerken bir çok kez Anadolu 2023 adı geçecek kafanız karışmasın diye bu başlangıç yazısını kaleme aldım.
Aslında bu olay tek başına bir proje ve adı haliyle Sarıkamış Harekatı.Benim diğer projelerimin yanında yer almayı hak eden bir proje, Sarıkamış Harekatı.Arzu ederseniz yazıma, haliyle projeme başlayabiliriz.
1 nci Gün Erzurum Kongre Binası-Erzurum Kalesi-Yakutiye Medresesi:
Tura başlangıç yerim Erzurum,oraya otobüs ile gideceğim.Sarımsaklı-Erzurum otobüsüm 04 Haziran 2023 saat 15:15 olduğundan Çandarlı’dan bir başka otobüs ile Sarımsaklı’ya geçip otobüsüme bindim ve Erzurum’a doğru uzun bir yolculuk başladı.
24 saatlik bir yolculuktan sonra 05 Haziran 2023,15:30 da Erzurum’a ulaştık.Doğuya gittikçe havanın erken karardığını bildiğimden ve yol yorgunluğu olacağından bugün için hemen tura devam etmek istemedim.Bugün kültürel bir Erzurum gezisi olacak ve nostalji yapacağım.Sonra da otele geçip istirahat edeceğim.
Erzurum: Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık yirmi dokuzuncu şehridir. Nüfus bakımından Doğu Anadolu Bölgesi’ nin en büyük üçüncü ilidir. Denizden yüksekliği yaklaşık 1900 m olan Erzurum, tarihin ilk dönemlerinden beri yerleşim yeridir. Bugünkü Erzurum şehri, içinden Karasu (Fırat) Nehri’nin geçtiği ovanın güneydoğusunda, Palandöken Dağları’ nın kuzey eteklerinde kurulmuştur. Türklerin Erzurum’da temelli olarak yerleşmesi 1071 Malazgirt Zaferi sonrasında gerçekleşmiştir.
Erzurum Kongre Binası.
Erzurum’da ilk gezmek istediğim Erzurum kongre Binası olduğundan otogardan hızlıca Kongre Binasına vardım.Günlerden Pazartesi, binanın yalnız Kongre Binası bölümü açık ve ücretsiz.Kapanma saati 18:00 olduğundan rahatça gezme imkanına sahibim ve gezmeye başlıyorum ama önce Erzurum Kongre Binasını tanıyalım.
Erzurum Kongre Binası: Bina 1864 de okul binası olarak yapılan ve zaman içinde idari bina olarak kullanılan Kongre binasıdır. 23 Temmuz 5 Ağustos tarihlerinde Erzurum Kongresinin yapıldığı mekan olarak bilinir. Erzurum Kongresinin toplandığı ilk bina 1864’de Mıgırdiç Sanasaryan tarafından yaptırılmış ve Sanasaryan Koleji (Ermeni Kız Yatılı Okulu) olarak eğitim vermiş Cumhuriyet öncesinde bina satın alınarak devlete kazandırılmıştır. Bina 1924 sonlarında esaslı bir yangın geçirmiş ve ahşap kısım tamamen yanmıştır. Yangından sonra onarılan bina, Gazi İlkokulu olarak 1926’da hizmete açılmış, zaman içerisinde Yapı Sanat, Güzel Sanatlar Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi olarak varlığını devam ettirmiştir. Okulun bir salonu 1960’da Atatürk ve Erzurum Kongresi Müzesi olarak ziyarete açılmış, 2011-2013 yılları arasında TBMM tarafından yapılan restorasyon sonrasında Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilmiştir. Günümüzde Kongre Müzesi ve Resim Heykel ve Galerisi Müdürlüğü olarak hizmet vermektedir.Erzurum Kongresi’ne Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Erzurum, Sivas, Bitlis, Van, Trabzon, Muş ( Bugünkü Erzurum, Trabzon, Erzincan, Sivas, Giresun, Rize, Ağrı, Bingöl, Bayburt, Artvin, Tunceli, Gümüşhane, Ordu, Tokat, Amasya, Bitlis, Siirt ve Van) illerinden Temsil Heyeti dahil 63 üye katılmıştır.Kaynak:Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Müze,ören yeri gibi yerleri tek başına gezmek çok güzel bir duygu,senden başka kimse yok, rahat rahat gezip anlayabiliyor,çekimlerini net yapabiliyorsun.Bugün de öyle oldu rahat rahat gezdim,içime sindi.Daha önce 2019’da Ata Yolu-Kurtuluş Yolu projemizde Ferdi Kızıl’la birlikte gezmiştik.Yalnız Kongre Bina bölümünü gezebildiğimden gezim kısa sürdü ve Kongre Binasından ayrıldım.
Kongre Binası kapanmadan gezmenin rahatlığını yaşadım.Yol yorgunluğunu telafi etmek içinde rezervasyon yaptırdığım otelimin yolunu tuttum.Kaydımı yaptırıp,eşyalarımı yerleştirip, bisikletimi de otel içinde uygun bir yere koyduktan sonra yaya olarak Erzurum kültür turu ve diğer şeyler için dışarı çıktım.Şu anda Çift Minareli Medrese önündeyim.
Çifte Minareli Medrese:Çifte Minareli Medrese Erzurum’un sembolü haline gelen bir Selçuklu eseridir. Genelde 13’üncü yüzyılın sonlarında yaptırıldığı kabul edilmektedir. Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat’ ın kızı Hundi Hatun veya İlhanlı Hanedanları’ ndan Padişah Hatun tarafından yaptırılmış olabileceği düşüncesi ile adına Hatuniye Medresesi de denilmektedir.Osmanlı padişahlarından 4. Murad’ın emri ile bir süre “Tophane” olarak, daha sonra da “Kışla” olarak kullanılan medrese, 1942-1967 yılları arasında Erzurum Müzesi, günümüzde ise hem müze hem de resim sergi salonu olarak hizmet vermektedir. Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
Bir birine yakın konumda olan yerler içinde olan kültürel yerlerden ikinci durağım Yakutiye Medresesi.
Yakutiye Medresesi:Yakutiye Medresesi İlhanlı hükümdarı Sultan Olcayto döneminde Gazan Han ve Bolugan Hatun adına, Hoca Yakut Gazani tarafından 1310 yılında yaptırılmıştır. Anadolu’daki kapalı avlulu medreselerin en büyüğü olan Yakutiye Medresesi plan düzeni, dengeli mimarisi ve iri motifli süslemeleri ile Erzurum’un en gösterişli yapılarından biridir.Kaynak Kültür Portalı.
Günün son durağı Erzurum Kalesi.
Erzurum Kalesi:Erzurum Kalesi’ nin geçmişi yaklaşık 2 bin 500 yıl öncesine, bölgeye hakim olan Urartular’a kadar uzanmaktadır. Bugün varlığını koruyan iç kalenin ilk halini ise 415 yılında Bizans İmparatoru Theodosius inşa ettirmiştir.Çeşitli dönemlerde onarım geçiren kale, son olarak 16’ncı yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman ve 19′ ncu yüzyılda II. Mahmut tarafından iki defa onarılmıştır. Kaynak:Kültür Portalı.
Erzurum içi kültürel turum kale gezimle sona erdi.Akşam olmak üzere olduğundan yemeğimi dışarıda yedim,yarın için yolda ihtiyaç olacak malzemelerimi de ayarladıktan sonra 24 saatlik yolculuğun yorgunluğunu atmak için tekrar otele geldim.Bu sefer sabaha kadar dışarı çıkmayacağım.Otel de öncelikle kendimi sıcak suyun altına atarak güzelce gevşedim,sonra da dinlenme aşamasına geçtim.Sanırım bu günlük yeter, yarın uzun bir gün olacak.
1 nci Gün Erzurum Kongre Binası-Erzurum Kalesi-Yakutiye Medresesi:15 km
SARIKAMIŞ HAREKATI 05-11 HAZİRAN 2023 (1. Gün Erzurum)
2 nci Gün Erzurum-Nene Hatun Tarihi Milli Parkı-Pasinler-Esendere:
Güzel bir uyku, güzel bir kahvaltı ve güne başlamaya hazırım.Saat 07:30 gibi otelden ayrıldım,dün pazartesi olduğundan kapalıydı ama bugün açık olan bir yere, Atatürk Evi’nin önüne 07:40 gibi vardım.Kapısında saat 08:00 de açıldığı yazıyı görünce sevincim katmerlendi.2019 yılında Ferdi İle gezmiştik, 4 yıl aradan sonra tekrar gezeceğim.Açılmasına daha 20 dakika var,önce bir tanıyalım isterseniz.
Atatürk Evi Müzesi:Müze 12 Mart 1918 tarihinde Erzurum’un kurtuluşundan sonra Erzurum Valiliği’ne ikametgah olarak verilmiştir. Vali Mahir Akkaya 3 Temmuz 1919 tarihine kadar burada oturmuş, onun Erzurum’dan ayrılması ile konak boşalmıştır.Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkmasından sonra kongre için gelmiş olduğu Erzurum’daki bu konağa 9 Temmuz 1919 tarihinde Hüseyin Rauf Bey ve arkadaşları ile yerleşmeleri, 29 Ağustos 1919 tarihine kadar 52 gün Erzurum Kongresi çalışmalarını sürdürmeleri ile konak, tarihsel bir önem kazanmıştır. Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Erzurum’dan ayrılmaları üzerine ev yine vali konağı olarak kullanılmaya başlanmıştır.Bodrum kat üzerine zemin ve birinci kat ile çatı katından ibaret olan bina onarılarak 3.10.1984 tarihinde Atatürk Müze Evi olarak ziyarete açılmıştır.Kaynak:Kültür Portalı.
Kazım Karabekir Paşanın Mustafa Kemal ATATÜRK’e ”Ordumla beraber emrinizdeyim Paşam” dediği an.
Sarıkamış Harekatı.
Erzurum merkezindeki gezilerim Atatürk Evi ile son buldu.06 Haziran 2023 saat 08:30 itibari ile 1877-1878 yıllarında olan ve tarihte 93 harbi diye bilinen Osmanlı-Rus Savaşı ile Sarıkamış Harekatı ilgili bölüm başlıyor.
Sarıkamış Harekatı:Birinci Dünya savaşı sırasında Kars, Sarıkamış ve Ardahan’ı Rus işgalinden kurtarmak isteyen Osmanlı Devleti Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver paşa’nın emriyle 118.000 kişilik 3.Ordu, 22 Aralık 1914’te Sarıkamış Dağlarını aşarak hedefe ulaşmaya çalışmıştır.Enver Paşa yönetimindeki 3.Ordu savaşa hazırlıksız başlamış, 9,10 ve 11.Kolordular 40-50 c.’lik soğukta kar üzerinde Rus birlikleri ile savaşmış ve bu savaşta 37.000 şehit verilmiştir. Ancak Sarıkamış harekatı aşırı soğuk, açlık ve hastalık yüzünden başarısızlıkla sonuçlandı ve 5 Ocak 1915’te sona ermiştir. Sarıkamış dağlarında hastalanarak ve donarak savaşmadan 60.000 şehit verilmiştir.Kaynak:Şehitlerimiz.org
Artık Erzurum dışına doğru yol alma zamanı geldi.Erzurum dışına çıkar çıkmaz ilk ziyaret yerim Karskapı Şehitliği oldu.
Karskapı Şehitliği;Şehitliğin yapılış tarihi 1914,Şehit sayısı 149.
Şehitlik,1915 yılında Hafız Hakkı Paşa,1922 yılında Tiflis’ te şehit olan Cemal Paşa ve kuvvetleri Kazım Karabekir Paşa tarafından buraya törenle defnedilmiştir.Birinci Dünya Savaşı,İstiklal Harbi Şehitlerimizin bulunduğu Şehitlikte,İç Güvenlik Harekatı’ nda Şehit olan 17 askerimizin mezarı bulunmaktadır. Kaynak:www.şehit.net
Osmanlı-Rus Harbi.
Tabyalar Bölgesine girerken Osmanlı Rus Harbinden de kısaca bahsetmek isterim, bugünkü ziyaretlerin bir çoğu Osmanlı Rus Harbi ile ilgili olacak.
Osmanlı-Rus Harbi (93 Harbi).
24 Nisan 1877 tarihi ile 3 Mart 1878 tarihlerinin arasında Kafkasya’da ve Balkanlarda birçok farklı bölgelerinde Rus imparatorluğu ile Osmanlı imparatorluğu arasında meydana gelen bir savaştır. 93 Harbi Osmanlı – Rus Savaşı olarak da adlandırılmaktadır.Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinir. Osmanlı Devletinin çökme sürecine sürüklendiği savaşlardan biridir. 93 Harbi Osmanlı ordusunun ekonomik yetersizliklerinden ve organizasyon kayıplarından dolayı kayıpla sonuçlanmış olan bir savaştır. 93 Harbi Rus ordusunun İstanbul’a kadar ilerlemesi ile sona ermiştir. Osmanlı Devleti bu noktada teslim olmuştur.Savaş sonrasında Rus İmparatorluğu’na Batum, Artvin, Kars, Ardahan, Eleşkirt ve Doğubeyazıt verilmiştir. Osmanlı Devleti 30 bin rublelik savaş tazminatı ödemek zorunda kalmıştır. Aynı zamanda Bulgaristan Prensliğinin kurulması, Romanya, Sırbistan ve Karadağ’a tam bağımsızlık verilmesi gibi birçok maddenin bulunduğu Ayastefanos antlaşması imzalanmıştır.
Karskapı Şehitliği ziyaretinden sonra hemen yakında bulunan Nene Hatun Tarihi Milli Parkı’na vardım. Saat 09:00 da açılması gereken parkın kapısı kapalıydı,sürgülü kapıyı aralayıp bisikletim ile içeri süzüldüm. Tabyalar bölgesine tırmanıp tam orta noktadaki Nene Hatun heykelinin yanına vardım.Nene Hatun kimdir,tarihimiz de niye önemli bir yer tutar bir bakalım.
Nene Hatun Tarihi Milli Parkı: Nene Hatun (1857-1955):Erzurum’da doğdu, 98 yıl Erzurum’da yaşadıktan sonra yine Erzurum’da, zatürre hastalığından hayata veda etti. Ölümünden üç ay önce Türk Kadınlar Birliği tarafından yılın annesi seçilmişti.Tarihimizde 93 Harbi olarak anılan 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı sırasında, Erzurum’daki Aziziye Tabyası’nın savunulmasında kahramanca çalıştı. Adını bu şekilde tarihe yazdırdı. Mücadeleye, küçük yaştaki oğlunu ve kızını evde bırakarak katılmıştı. O sıralarda 20 yaşlarında genç bir gelindi.O’ nun, vatan için gece başlayan mücadelesi, tüm düşman Erzurum’dan kovuluncaya kadar devam etti. Erzurum’un her karış toprağında cephane taşıyarak, yaralılara hemşirelik yaparak, yemek pişirerek, su dağıtarak, hizmetten hizmete koşarak destanlaştı. Kaynak:www.kimkimdir.gen.tr
Mecidiye Tabyası.
Nene Hatun Tarihi Milli Parkında ilk gezi noktam batı bölümündeki Mecidiye Tabyası oldu.Burada kendime bir kıyak yapıp poz verdim,ardından tabyayı gezdim. 2019 yılında Ata Yolu-Kurtuluş Yolu projemizde Ferdi Kızıl ile gün batımı anında çok afili bir poz vermiştik burada, aynı pozu sabah yakalamak tabii ki mümkün değil.2019’da detaylı gezdiğimden bu sefer burada fazla oyalanmadan diğer tabyaya,Aziziye Tabyasına hareket etmeden önce Mecidiye Tabyasını tanıtmak isterim.
Mecidiye Tabyası:Topdağı’ nın kuzey ucunda 2042 metre yükseklikte konumlandırılan tabya doğudaki Yanık dere ve kuzeydeki Gürcü boğazından gelebilecek saldırılara karşı durmak amacıyla yaptırılmıştır.Erzurum Tabyaları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ nda Erzurum’u savunmak için yapılan ve silahlarla güçlendirilen askeri yapılardır.Mecidiye Tabyası geniş bir avluya bakan yay şeklinde bir plan üzerine kurulmuş yan yana koğuş odalarından meydana gelmektedir. Kuzey-güney istikametinde uzanan yayın orta kısmının uzunluğu 63,85 metre, yan kısımlar ise 20,20 metredir.Tabyanın batısında geniş bir avlu bulunmaktadır.Kaynak:Erzurum il Turizm ve Kültür Müdürlüğü.
Aziziye Tabyaları.
Tekrar geri dönüp Nene Hatun Heykelinin önünden geçip milli parkın güney bölümündeki Aziziye tabyasına vardım. Buraya ilk defa geliyorum,o yüzden biraz daha detaylı gezi yaptım.Aziziye Tabyasında birde şehitlik bulunmaktadır.
1. Azizizye Tabyası:Erzurum-Kars karayolunun geçtiği Hamamderesi’ ni kontrol altında tutmak için 1867-1872 yıllan arasında Sultan Abdülaziz tarafından Karskapı’ nın kuzeyinde bulunan Topdağı’ nın güney ucunda, 2068 metre yükseklikte konumlandırılmıştır.1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı’ nda (93 Harbi) kahramanca çarpışmalara sahne olmuştur.
2. Aziziye Tabyası:1 Numaralı Aziziye Tabyası’ nın 200 m kadar kuzeyinde bulunmaktadır. Tabya, bugün yarımay şeklindeki bir toprak yığınıyla bu hilalin iki ucunda bulunan taş duvarlardan meydana gelmektedir.
3. Aziziye Tabyası:2 Nolu Aziziye Tabyasının 200 metre kuzeyinde Mecidiye tabyasının 300 metre güneyinde konumlandırılan tabya yakın zamana kadar Askeri birlikler tarafından kullanıldığı için tahrip olmadan günümüze kadar ulaşmıştır.
Nene Hatun Mezarı.
Nene Hatun’un mezarı Aziziye Tabyasında bulunmakta,mezarını ziyaret edip,dua okudum, saygımı sundum.Ve tabyalardan ayrılma vakti geldi.
Nene Hatun Tarihi Milli Park gezim sonrası Erzurum-Kars yoluna çıktım.Kars tarafına yol almaya başladığımda hafiften yağmur başladı ama kısa sürede kesildi.Nene Hatun köyüne yaklaştığımda ise tepe noktasında Nene Hatun Şehitliği ziyaretinde bulundum.
Nene Hatun Şehitliği:1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Şehit olan askerlerimiz için 1962 yılında yapılan şehitlik,Erzurum-Kars yolu üzerinde Paşapınar Mevkiinde bulunmaktadır.93 Harbinde burada bulunan Sivişli Tabyası’nda çetin muharebeler olmuş,bir çok şehit verilmiştir.2003 yılında yenilenen şehitlik içinde 6 Şehidin bulunduğu şehitliğin,kuzeydoğu kısmında ise Aziziye Tabyası Şehitliği ve Nene Hatun mezarı bulunmaktadır.Kaynak:Şehitlerimiz.org
Nene hatun köyünden itibaren Pasinler ovasına inişe başladım.Pasinler ovasında beni uzun bir yolculuk bekliyor.Burası Erzurum-Kars-Ağrı yolu olduğundan trafiği de hatırı sayılır boyutta.Ben böyle gevezelik yaparken Pasinler Ovasının üzerinde yağmur bulutları cirit atmaya başladı.
Pasinler Ovası:Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars bölümünde yer alan tektonik ova. Kuzey ve güney Anadolu dağlarının, Doğu Anadolu’da birbirlerine en çok yaklaştıkları mevkide bulunur. Batıda, Erzurum Ovasından volkanik Deveboynu Eşiği ile ayrılır.
Övenler mevkiine geldiğimde ise sanki gök yarıldı üzerime düşmeye başladı.Bir süre bu şekilde yol aldıktan sonra kapalı bir işletmenin sundurması altına sığındım.Yağmur aralıksız ve sağanak olarak bir saatten fazla yağdı,bu arada bende öğle yemeğimi yiyerek biraz toparlandım.
Yağmurun hafiflediği anlarda yola çıkarak Pasinler’e vardım.Yağmur beni pek ıslatmadı ama yoldan geçen kamyon ve tırların fışkırttığı sular sol yanımı hem ıslattı hem de çamura buladı.Bu şekilde Pasinler’e vardım. Pasinler tren istasyonunda temizliğimi yapıp,kuru kıyafetlerimi giydim, gece ve sabah için bir şeyler alarak geceyi geçirmeyi planladığım Esendere tarafına yol almaya başladım.
Pasinler: Erzurum ilinin bir ilçesidir. Pasinler bölgede Hasankale olarak da adlandırılır. Erzurum il merkezine 37 km uzaklıktadır. Tarihi İpek Yolu’nun üzerindedir. Kalesi, şifalı kaplıcaları, maden suları ve patatesi ile ünlüdür. Pasinler geniş ovalık bir alanda ve bu ovayı çevreleyen yer yer tatlı ya da dik meyilli sırtlardan oluşan bir ovada kurulmuştur. Geniş ölçüde tahıl ekimi ve hayvancılık ilçe halkının başlıca geçim kaynağıdır. İlçe merkezi geçmişte buraya adını veren Hasankale’dir.
Pasinler tren istasyonun karşısındaki Hasankale’yi de fotoğrafladıktan sonra yoluma devam ettim.
Hasankale: İlçe merkezinde Hasan Dede dağına kurulan kale ismini Moğol kökenli Sutaylılardan Sutay Noyan’ın oğlu Hacı Togay’ın oğlu Hasan’ın adından almış ve Hasan Kalası diye anılmıştır. 1048 yıllında yapılan tarihi Pasinler Savaşı sırasında Selçuklu Devleti Bizans ordularını yenerek kaleyi teslim almıştır.Kaynak:T.C.Pasinler Kaymakamlığı
Bir süre daha Kars istikametine yol adıktan sonra Narman sapağından içeri girerek 4 km ilerideki Esendere’ye varmak için rüzgara karşı yol almaya başladım.
Küçük bir köy diye bahsetmeyecek değilim,o köy beni bir gece ağırladı,yağmurdan korudu,o köy bizim köyümüz.
Esendere: Erzurum ilinin Pasinler ilçesine bağlı bir mahalledir. Erzurum iline 47 km, Pasinler ilçesine 14 km uzaklıktadır. Erzurum-Narman-Ardahan yolu mahallenin yanından geçmektedir. Pasinler ovasının kuzeyinde bulunmaktadır. Mahallenin çevresinde bulunan mezarlar; mahallenin kuruluşunun Karakoyunlular’a kadar uzandığını göstermektedir.Mahallenin muhtelif yerlerinde kilise harabeleri mevcuttur. Osmanlı-Rus harbinden sonra köye değişik yerlerden aileler gelerek yerleşmeye başlamıştır.Köy Alevi-Türkmen mahallesidir. Mahallede Kurtuluş savaşı yıllarına kadar Ermeni’lerle birlikte yaşanılmıştır.Kurtuluş savaşı yıllarında maalesef başka yerden gelen Ermeniler’ce öldürülmüş birçok insan olmuştur.1 Dünya savaşı sonunda insanlar Anadolu’nun batısına doğru göç etmiş çoğu geri dönerken bir kısmı Yozgat, Tokat gibi illerde kalmıştır.Mahallede, ilköğretim okulu vardır öğrenciler öğrenim görmektedir. İlköğretim okulu 1929’den beri vardır ve sürekli açıktır.
Esendere Kampı.
Köyden yukarıda bahsettim,köy yoldan 500 metre kadar içeri de, köye giriş yapıp ilk önce eski okul bahçesine gittim.Orası atıl vaziyette ve yağmur yağdığında çadır kuracak alan kısıtlı olduğundan yeni okul bahçesine geldim.Ben okul bahçesine geldiğimde etrafta tekrar kara bulutlar toplanmaya,yakınlarda şimşekler çakmaya başladı.Hızlı hareketlerle çadırımı kurup içini yerleştirdim.Dışarıda kalan iki parça eşyayı almak için hamle yaptığımda birden fırtına ile birlikte şiddetli yağmur başladı,çadırım karşımda, ben çatı çıkıntısı altında karşılıklı bakışmaya başladık.Yarım saat çok şiddetli yağdı ama tam yağdı, tam yağmurun hafiflediği anda da kendimi çadır içine attım.Yaklaşık bir saat daha yağdı, sonra rüzgar ile beraber yağmur bulutları da gitti.Bu arada ben akşam yemeğimi yiyip biraz enerji topladım.Daha erken saatler olmasını ve yağmurun dinmesini fırsat bilerek çadır dışında biraz oyalandım,okul etrafında yürüyüş yaptım,bir kaç köylü ile sohbet ettim.Hava iyice ayaza kaçıp,zifiri karanlık olunca da çadırımın yolunu tuttum.Bu bölümde Anadolu 2023 turumun Sarıkamış Harekatı bölümünün 1 ve 2 nci günleri anlattım. Yarın tırmanış ağırlıklı bir yol,Şehitlik ziyareti ve doğal güzellik beni bekliyor.
2 nci Gün Erzurum-Nene Hatun Tarihi Milli Parkı-Pasinler-Esendere:63 km
SARIKAMIŞ HAREKATI 05-11 HAZİRAN 2023 ( 2 nci Gün Erzurum-Nene Hatun Tarihi Milli Parkı-Pasinler-Esendere)
Discussion about this post