2023 yılındayız ve bir projemin yine tekrarındayım,ATA YOLU.İlkini 2019 yılında Mustafa Kemal Atatürk ‘ün Samsun’a çıkışının 100 ncü yılında Ferdi Kızıl kardeşim ile beraber yaptık,25 gün sürdü,muhteşemdi. Aradan 4 yıl geçti,2023 yılındayız ve ben küçük oynama, düzenlemeler ile Cumhuriyetimizin ilanının 100 ncü yılında Ata Yolu projesini tekrar gerçekleştireceğim, ne mutlu bana.
Bu Projemdeki Amacım;Atamızın Milli Mücadele ateşini yaktığı Samsun’dan başlayıp,onun izinde yol alarak Mustafa Kemal Atatürk’ün kaldığı yerleri,Atatürk Müze Evlerini,Kongre Binalarını,Milli Mücadele Müzelerini,Şehitlikleri,Birinci Dünya Savaşında Rus işgaline uğrayan yerleri,kültürel alanları,vatanımın eşsiz güzelliklerini ziyaret ederek,Anıtkabir’de Atamızın manevi huzurunda bitirebileceğim bir proje Ata Yolu.
Bu projem uzun soluklu olacak,2000 kilometre gibi bir rota söz konusu,25-26 gün gibi bir zaman diliminde tamamlamayı planlıyorum.Rotayı 4 yıl önce yaptığımdan bir çok yer hakkında daha tecrübeli hareket edecek,yol alacak,kamp yeri sorunu yaşamayacağımı umuyorum.Bu vatanın kurtulmasında kanlarını döken,şanlı bayrağımızı göklerden indirmeyen,vatan toprağının bir karışını dahi kanları pahasına savunan başta MUSTAFA KEMAL ATATÜRK ve silah arkadaşları olmak üzere tüm ‘’ŞEHİTLERİMİZi ve GAZİLERİMİZİ’’ minnetle anıyor,dualarımı esirgemiyor ve Ata Yolu projeme başlıyorum.
1 nci Gün 12 Temmuz 2023 Samsun-Mahmur Dağı-Avdan:
Haritada görüldüğü üzere Ata Yolu projemin rotası bu şekilde ve rotaya uyacağım,rota takriben 2000 kilometre kadar.
11 Temmuz 2023 sabahı Çandarlı’daki evimden Samsun’a gidecek otobüse kavuşmak üzere Ayvalık’a hareket ettim.Yaklaşık 5 saatlik bir yolculuktan sonra Ayvalık’a vardım.Saat 17:30’da hareket edecek otobüse bisikletimi hazırladım ve saatinde gelen otobüse bisikletimi yükleyerek yaklaşık 15 saat sürecek Samsun yolculuğuna başladık.
Otobüsümüz 2 saat rötar yaparak (otomatik vitesinde sorun yaşandı) Samsun’a 12 Temmuz 2023, 12:30’da vardı.18 saate yakın bir yolculuğun yorgunluğunu atmak ve biraz toparlanmak için Samsun içinde bir parkta projeme başlamadan önce kısa bir mola verip bir şeyler atıştırıp kahvemi yudumlayarak Ata Yolu projemin başlangıç noktasına hareket ettim.
Ata Yolu projemin başlangıç noktası sizin de tahmin edeceğiniz üzere Mustafa Kemal Atatürk ve 18 arkadaşının 19 Mayıs 1919 sabahı Kurtuluş Mücadelesini başlatmak üzere ayak bastığı Tütün İskelesi.Tütün İskelesi’ne saat 14:00 gibi vardım,çeşitli görseller aldıktan,Samsun ve Atatürk’ten bahsettikten ve Tütün İskelesi hakkında bilgi verdikten sonra artık Ata Yolu projem başlayabilir.
Atatürk Ve Samsun.
Ata Yolu projeme başlarken Ata Yolu’nu,Milli Mücadeleyi,Kurtuluş Mücadelesini,Atatürk’ü ve Samsun’u anlayarak başlamak isterim.Önce Atatürk ve Samsun ile ilgili bilgi vermeyi görev sayarak yazı dizime, gezime ve Ata Yolu projeme başlamak en uygunu olsa gerek.
Atatürk ve Samsun:Mustafa Kemal Paşa ve karargahı 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’a varabildi. Sabahleyin kurmay Binbaşı Mahmut Ekrem Bey, sandalla gemiye yanaştı. Ekrem, güvertede bulunan Mustafa Kemal Paşa’nın yanına giderek askerce bir selam verdi. “Hoş geldiniz paşam” dedi. Böylece Mustafa Kemal Paşa’yı Samsun’da ilk karşılayan Mahmut Ekrem Bey olmuştur.Mustafa Kemal Paşa ve karargahı iskelenin her iki tarafına sıralanmış halk ve işgal kuvvetlerince silahlarına el konmuş bir müfreze tarafından karşılanmışlardı. Mustafa Kemal oradan Mıntıka Palas Oteli’ne yerleşti. Otelin balkonuna 9. Ordu Müfettişliğinin bayrağı asıldı. Karargahı ise Karadeniz Oteli’ne geçti. Burada bir müddet istirahat ettikten sonra, belediye binasına geçerek belediye meclisi üyeleri ile memleketin asayişi ve müdafaasına dair konuları görüştü. Mustafa Kemal Paşa; Sivas, Van, Erzurum, Trabzon, Ankara, Kastamonu, Mamuretülaziz (Elazığ), Diyarbakır Valilikleri, Erzincan Müstakil Mutasarrıflığı, Erzurum’daki 15. Kolordu ve Ankara’daki 20. Kolordu Kumandanlıklarından sorumlulukları dahilindeki bölgenin asayişi ile ilgili hazırlanacak raporun en kısa zamanda göndermelerini tel emriyle istedi. Telgraftan da anlaşılacağı üzere Mustafa Kemal Paşa’nın ilk faaliyetleri Samsun ve çevresindeki asayiş problemleri ile ilgili önlemler almak oldu. Bu çerçevede önce Samsun ve çevresindeki Rum çetelerinin Müslüman halka yönelik tecavüzlerine karşı mutasarrıfın gerekli önlemleri almadığı gerekçesiyle daha önceden Dahiliye Müsteşarlığı görevinde bulunmuş olan Hamid Beyin Samsun Mutasarrıflığı görevine getirilmesini Hükümete teklif etmiştir. Atama işlemlerinin tamamlanmasına kadar da geçici kaydıyla 3. Kolordu Komutanı Albay Refet (Bele) Beyi vekilliğine atamıştır.Kaynak:T.C.Samsun Valiliği
Tütün İskelesi.
Ata Yolu projemin başlangıç yeri olan Tütün İskelesi hakkında da bilgi sahibi olarak projeme başlayabiliriz.
Tütün İskelesi:Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Mücadelesini başlatmak üzere 18 arkadaşıyla birlikte 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’a ayak bastığı iskeledir. Yüreği vatan sevgisi ile dolu bir avuç yiğidin bu kutsal yürüyüşünün başlangıcına tanıklık eden bu tarihi iskele aslına benzer şekilde yeniden yapıldı. Böylece Türk Ulusunun yeniden doğuşu olan 19 Mayıs 1919 sabahı ölümsüzleştirilmiş oldu. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının iskeleye çıkışları ve onu karşılamaya giden Samsun halkı, balmumu tekniği ile birebir ölçülerde özel olarak heykelleştirildi. Kurtuluş Yolunu gezerken Kurtuluş Savaşımızın başlangıç anına da tanıklık etmiş olacaksınız. (Kaynak: Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Samsun’da Tütün İskelesi ve sonrasında Kurtuluş Yolu tabelalarını görür ve takip ederseniz bu sizi Atamızın Yolundan götürür.Tütün İskelesi’nden Samsun içine giden yol Kurtuluş Yolu’nun başlangıcıdır.Şimdi ben projeme 2019 yılında olduğu gibi Ata Yolu-Kurtuluş yolu adını vermediğimin, 2023 yılında projemi Ata Yolu olarak niye adlandırdığımı uzun uzun açıklamadan Ata Yolu’nu size anlatarak açıklama getirmeyi tercih ettim.
Ata Yolu:Gazi Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Milli Mücadeleyi başlatmak için Bandırma Vapuruyla Samsun’a gelişinin ardından Amasya’ya gidişinde kullandığı 98 kilometrelik güzergah, Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan çalışma ile 97 yıl sonra tekrar ortaya çıkarılmıştı.Osmanlı arşivlerindeki belgelerden ve 1957 yılına ait karayollarını gösteren haritalardan yararlanılan çalışma sonucunda “Kurtuluş Yolu” nun Samsun Büyük Şehir Belediyesi’nce orijinal güzergahı belirlendi.Yolun korunması, güzergahın o dönemin koşullarına uygun hale getirilmesi için projeler hazırlanmasının ardından yol üzerinde bulunan tarihi binalar restore edildi, çeşmeler ve köprüler yeniden yapıldı.Samsun Büyükşehir Belediyesi’ nin ”Ata Yolu”nun bakımı, çevresindeki tarihi yapıların restorasyonu ve yol boyu kağnıların konulmasını içeren projesinin ismi ani bir kararla değiştirilerek 2017 tarihinden sonra ”ATA YOLU” ndan ”KURTULUŞ YOLU” haline getirildi.Yol halk arasında hala ”ATA YOLU” bilinmekte ve bilinmeye devam edilmekte.
Tütün İskelesi’nden sonra Samsun’da ziyaret edeceğim ikinci durağım Onur Anıtı.Tütün İskelesi’ne çok yakın konumda bulunan Onur Anıtı’na gelerek Atamızın şahlanan atın üzerindeki heykeli önünde soluğu aldım.Ve bol bol fotoğraflama yaptım.Onur Anıtı hakkındaki bilgiye bir alt fotoğrafta ulaşabilirsiniz.
Onur Anıtı:Samsun’un simgesi sayılan bronz Atatürk heykeli, Samsun halkı tarafından Avusturyalı heykeltıraş H. Kriphel’ e yaptırıldı. Heykel bir Alman vapuruyla 15 Teşrinisani 1931 günü Samsun’ a getirildi. Vapurdan çıkarılan heykelle birlikte H. Kriphel ve Mayer isimli Viyana’ lı bir mühendis de Samsun’ a gelmişlerdi: Gazi Heykeli’ nin açılma töreni 15 Kânunusani 1932 Cuma günü saat 14’ te büyük bir kalabalığın katılımıyla gerçekleşti. Samsun’un Onur Anıtı olan bu heykelin kaidesiz yüksekliği 4.75 metre, kaideli 8.85 metre. Büyük bir kaide üzerinde şahlanan bir at üstünde, Atatürk, bütün heybeti ile görülüyor. Gururlu bir anlatımla batıya ve çok uzaklara dikilen bakışları azim dolu. Şahlanan atın üzerinde dimdik bir vücut oturmakta. Bu oturuşta bir korkusuzluk ve Türklüğün gücü ifade ediliyor. Sert çelik bir kol kılıca uzanmış. Kaidenin yanlarında iki kabartma ve öteki yanlarında da yazılar var. Kabartmanın birinde, iskelede sandalın yanında mermi ve cephane taşıyan insanlar görülmekte. Arkalarında, bir de top arabasının bulunması, savaş anını canlandırdığını gösterir. Diğer kabartmanın ortasında Atatürk, tüm özellikleri ile dimdik, büyük bir zafer simgesi olarak durmakta. Başı halka dönük ve halk ile el ele. Çevresi Türk Ulusu’ nun yaşlısı, köylüsü, kentlisi ile dolu.
Heykelin kaidesindeki yazılar ise şöyle:
a) Vatanda Milli Mücadeleye başlamak için Gazi, 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’ a çıktı.
b) Bu heykel, Samsun Vilayeti halkı tarafından 29 Birinci Teşrin 1931 tarihinde dikildi.(Kaynak: Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Samsun’da üçüncü durağım Bandırma Gemi Müzesi,Bandırma Gemi Müzesi gezime başlamadan ve tanıtımı da yapmadan önce açık hava müzesi hakkında Samsun Büyükşehir Belediyesinin açıklamasını buraya koymak isterim.BANDIRMA GEMİ MÜZE VE MİLLÎ MÜCADELE AÇIK HAVA MÜZESİ’NİN YAPILIŞI.
Bandırma Gemisi’nin yapımına Samsun İl Genel Meclisi’nin 23 Kasım 1999 tarihli kararı ve Samsun İl Özel İdaresi bütçesi imkânlarıyla, dönemin Samsun Valisi Metin İlyas Aksoy idaresinde 2000 yılı içerisinde başlanmıştır.
Samsun Valisi Muammer Güler döneminde, 15 Nisan 2001 tarihinde tamamlanarak, Gemi içi düzenlemeleri yaptırılmış ve mimar Apdi Güzel’e çevre düzenleme projesi hazırlatılmıştır.
Alan ve çevre düzenlemesi Samsun İl Özel İdaresi ve Samsun Büyükşehir Belediyesi’nce (Başkan Yusuf Ziya Yılmaz) 2000-2001 yıllarında müştereken ikmal edilmiştir, alan düzenlenmesinde kullanılan granitler AYDINELLER İnş. A.Ş. firmasınca karşılanmıştır.
Millî Mücadele Heykeli Kültür Bakanlığı’nca Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem’e,
Millî Kurtuluş Mücadelesi Panoraması rölyef düzenlemeleri Heykeltıraş Ragıp Çeçen’e Kültür Bakanlığı ve Samsun İl Özel İdaresi’nce 2002 yılında yaptırılmıştır.
Millî Mücadele Açık Hava Müzesi’nde bulunan eserler, SBB eski Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Necmi Çamaş’ın çalışmaları neticesinde Deniz, Hava ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndan temin edilmiştir.
Bandırma Gemisi, TAŞKINLAR Gemi Sanayi Ticaret A.Ş. tarafından şirketin sahibi meşhur Sinoplu Çetin (Taşkın) Usta ve ekibi tarafından yapılmıştır. Çetin Taşkın Usta’yı rahmet ve minnetle anıyoruz.
Bandırma Gemi Müze’nin yapımında Samsun İl Özel İdaresi Müdürü Turgut Eroğlu; Kontrol Amiri Makina Mühendisi Ali Akkaya; Kontrol Şefi GSK Uzmanı İrfan Demir; Kontrol Şefi Mimar Selami Özçelik; Kontrol ve Makina Mühendisi Yusuf Yıldız; Kontrol ve Elektrik Mühendisi Ali Koç; Kontrol Mühendisi GSK Uzmanı Hasan Özer kamu görevlileri olarak görev almışlardır.Mustafa Kemal Atatürk’ün, Bandırma Gemisi Kaptanı İsmail Hakkı Durusu ’ya hediye ettiği Nagant Marka beylik tabanca ve kılıfını müzemize hediye eden Kaptan’ın torunu Sayın Nejat Ulugöl’e; Bandırma Gemisi tarihine dair vesika ve bilgileri bizlerle paylaşan Türk Deniz Ticaret Tarihi Araştırmacısı Sn. Orhan Kızıldemir ve Araştırmacı-Yazar Osman Öndeş’e teşekkürlerimizi sunarız.Kaynak:Samsun Büyükşehir Belediyesi
Bandırma Gemi Müzesi.
Günün üçüncü ziyaret yeri Bandırma Gemi Müzesi gezime başlayabilirim ama önce Bandırma Gemisi ve Müzesi hakkında bilgi vererek.
Bandırma Vapuru: IX. Ordu Kıtaatı Müfettişliği görevini icra edecek olan Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarını 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaştıran ve Türk Millî Mücadelesinin Anadolu üzerinden başlatılmasında çok önemli bir görevi yerine getiren vapur olarak tarihimizdeki yerini almıştır. Zira Bandırma Vapuru, Millî Mücadele’nin Anadolu içlerine doğru ilerleyip tüm yurda yayılmasında büyük görevleri üstlenecek olan önemli subayları, yani Mustafa Kemal Paşa ile Karargâh Heyetini, üç günlük deniz yolculuğunun ardından İstanbul’dan Samsun’a getirmiş ve adeta bir Millet’ in kaderini taşıyan vasıta olmuştur.İngiliz tersanelerinde inşa edilen Bandırma Vapuru’nun ilk sicil kaydı şöyledir:Temmuz 1878’de denize indirildi. Trocadero’nun (Bandırma Vapuru) İlk armatörlük firması Londra merkezli Dansey & Robinson idi. 14 Ağustos 1876 tarihinde Londra limanına tescil edildi.Bandırma Vapuru, I. Dünya Harbi nedeniyle nakliye gemisi olarak hizmete alındı. Ağustos 1915’te Marmara’da konvoy halinde seyrederken İngiliz HMS E-14 denizaltısı tarafından atılan torpidonun isabet etmemesi sayesinde batmaktan kurtuldu.
16 Mayıs 1919 Cuma günü öğleden sonra İstanbul Galata Rıhtımından Mustafa Kemal Paşa ve maiyetindekilerle hareket ederek 19 Mayıs 1919 Pazartesi sabahı saat 08:00’da Tütün İskelesi’nden Samsun’a ulaştırmak suretiyle Millî Kurtuluş Mücadelesinin efsane gemisi haline geldi.1923’de Bandırma Vapuru Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi’ne devredildi.1924’de hizmet dışı bırakıldı.1925’de Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi’nin kararıyla Haliç, Balat Köprübaşı Bereket Sokağı sahilindeki gemi hurdacısı Hüseyin İlhami Söker’e satıldı ve sökülerek yok edildi.1999 yılında dönemin Samsun Valisi Metin İlyas Aksoy tarafından alınan kararla Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Samsun İl Özel İdaresi tarafından şu an bulunduğu yerde 300 günde aslına uygun biçimde inşa edildi. 2003 yılında Samsun Valiliği tarafından halkın hizmetine açıldı ve 2005 yılından itibaren tüm hakları Samsun Büyükşehir Belediyesine devredildi. SBB tarafından 10 aylık çalışma sonucunda Müze çevre düzenlemesi yapıldı. 2005 yılından itibaren SBB Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı tarafından müze olarak işletilmektedir.Kaynak:Samsun Valiliği
Bandırma Gemi Müzesi’ni bu üçüncü gezişim, her gezişimde duygulu anlar yaşamışımdır.Bu güzel duygular eşliğinde Bandırma Gemi Müzesi gezimde bitti.
Bandırma Gezi Müzesi gezim bitti,kapı dışındaki bisikletime atlayıp Gazi Müzesi’ne gidecektim ki, marşlar çalarak bu araç geldi.İlk gördüğümde şaşkınlığı üzerimden atamadım ama çabuk ayıldım. Mustafa Kemal Atatürk’ün balmumu heykeli konulmuş, Ata Yolu’nu kat ettiği aracı sembolize eden o zamanlara ait bir araç müze kapısında.Bu Samsun Büyükşehir Belediyesinin bana bir hediyesi olsa gerek!!!!.Tesadüfe bak, tam ben oradayken,Ata Yolu’nun her kilometresine asılan tabelalarda bulunan araba şimdi tam önümde, hem de Mustafa Kemal Atatürk’ün balmumu heykeli de üzerinde.
Gazi Müzesi.
Günün dördüncü ve son gezi noktam Gazi Müzesi önündeyim,şimdi Gazi Müzesi’ni gezme vakti.Önce Gazi Müzesi’ni tanıtayım,sonra beraber gezeriz.
Gazi Müzesi:Mıntıka Palas Oteli, 1902 yılında Jean İonnis Mantika tarafından bir otel olarak inşa edilmiştir. İki katlı olan yapının dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri bağdadî olarak yapılmıştır. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk Samsun’a çıktığında bu otelde kalmıştır.12 Haziran 1926 tarihinde bu bina Samsun halkı adına Mustafa Kemal Paşa’ya armağan edilmiştir.Ulu Önder’in ölümünden sonra önce kız kardeşi Makbule Atadan’ a geçmiş 1939 yılında ise 19 Mayıs Halk Müzesi olmak üzere Samsun Belediyesi’ nin sorumluluğuna verilmiştir.Üst katı müzeye dönüştürülen binanın alt katı 1985-1995 yılları arasında Oda Tiyatrosu olarak hizmet vermiştir.1997 yılına kadar Samsun Belediyesi sorumluluğunda kalan bina bu tarihten sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilerek gerekli düzenlemeler ve onarımlar yapıldıktan sonra 8 Kasım 1998 tarihinden itibaren Samsun Gazi Müzesi olarak hizmet vermeye başlamıştır.Kaynak:Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Gazi Müzesi gezim Samsun merkezde gezeceğim son yerdi.Artık akşam olmak üzere günlük kumanyalarımı alıp Samsun-Çakallı arasında bulunan Ata Yolu güzergahındaki Mahmur Dağına çıkma zamanı.
Gün daha kavuşmadı ama güneş kaybolmaya yüz tutmuş iken ben Mahmur Dağı’na tırmanıyorum. Samsun gerilerde ve aşağılarda kaldı,il merkezinde gezilerimi yaparken bunalmamıştım ama Mahmur Dağı’na tırmanırken sıcak ve rutubet etkilemeye başladı. Bunda otobüs yolculuğunun etkileri de var tabii ki!!!!
Samsun Büyükşehir Belediyesinin 2018-2019 yıllarında Ata Yolu üzerinde yapmış olduğu çalışmaları takiben Mahmur Dağında yol alırken Avdan bölgesine de yaklaşmaktayım.2019 yılında Ferdi Kızıl kardeşimle yaptığım Ata Yolu-Kurtuluş Yolu projemizde Avdan bölgesinde kamp yapmıştık, her halde yine aynı yerde kamp yapacağım,zaman ve durum onu gösteriyor.
Avdan Kampı.
Hava kararmaya yakın Avdan bölgesine vardım,daha öncesinde kamp yapabilecek yerler baktım ama uygun bir alan yok idi.Kamp yapmak için Avdan bölgesi ideal,zaten havada kararmak üzere.Avdan bölgesinde bildiğim yer olan 2019 yılında çadır kurduğumuz alana gitmek istedim ama öndeki tarla ekili, diğer bölüm ise boyumca ot doluydu.Hemen yanı başındaki biçilmiş tarlaya geçiş yaptım. Bu gece manzaram şahane….Ata Yolu projemde bugün 1 nci günüm idi,projem Atamızın Samsun’a ayak bastığı Tütün İskelesi’nden ve çok güzel başladı.Onur duyarak yaptığım bu projede yol almanın mutluluğu var içimde.Bu duygularla hava kararmadan çadırımı kurdum,yerleştim.Yemeğimi Samsun’da yediğimden yemek telaşı yok ama manzara güzel olunca gün batımı ve sonrasındaki şehrin ışıklarını seyretmek bir başka güzel.Haaaa bu arada bölgeye yakın Samsun Büyükşehir Belediyesinin hayvan barınağı olması bazı arkadaşların bölgeyi sahiplenmesine sebep olmuş.Gece bir kaç defa çadırımın yanına kadar gelip kalk git buradan havlamaları oldu ama belli saatten sonra onlarda pes etti.Evet gün bu şekilde geçti,yarın Mahmur Dağı-Karadağ bölgelerinde Ata Yolu’nu kat etmeye devam…….
1 nci Gün 12 Temmuz 2023 Samsun-Mahmur Dağı-Avdan:28 km
ATA YOLU 12 TEMMUZ 05 AĞUSTOS 2023 ( 1. Gün Samsun-Mahmur Dağı-Avdan)
Discussion about this post