12 Temmuz 2023 tarihinde Atamızın Samsun’da Tütün İskelesi’nde karaya çıktığı yerden çıktım yola.Atamın izinde yol almaya devam ediyorum. Projemin bir bölümünde de Birinci Dünya Savaşında zulüme, işgale uğrayan yerlerden de geçerek yakın tarihimize ışık tutacak, hafızalarımızı tazeleyecek yazılar ve görsellerde alarak yol alıyorum.
12 günlük yolculuk sonunda Bayburt sabahındayım,dün Bayburt’tan geniş bir şekilde bahsetmiştim (bir önceki yazımı okuyabilirsiniz),tekrar bahsetmeyeceğim.Almanya’dan yola çıkıp uzun bir Türkiye turu yapıp Gürcistan’a geçecek olan ve bana Köse’de dahil olan Stefan’da Erzurum’a kadar bana eşlik edecek. Bugünkü programımda Kop Dağı,Kop Dağı Şehitliği var,özellikle Kop Dağı’nı işleyecek Aşkale’ye inip, orada konaklıyacağız.Ata Yolu’nda 12 nci gün ve 23 Temmuz 2023 tarihi itibari ile Kop Dağı’ndayız…..
23 Temmuz 2023 12 nci Gün Bayburt-Kop Dağı-Aşkale:
Bayburt Kampı.
Bayburt’a 5 defa gelmiş 2 defa burada kamp yapmıştım,bu seferde burada kamp yaparak üçlemiş oldum.Gece geç vakte kadar süren konser nedeniyle sağlıklı bir uyku uyuduğumuz söylenemez ama yine de erken kalkmalı.Ben her zaman ki gibi erken kalktım, toparlandım, çadırın nemi gitmesi için güneşe çıkardım.Stefan biraz zor uyandı.Olsun geç meç ama uyandıya sorun değil, o hiç uyuyamamış, sabah halinden belliydi.
Sabah kahvaltısını ben hazırladım, Stefan’da o arada toparlandı, beraber kahvaltımızı yapıp 08:00 gibi artık yola çıkmaya hazırız.Kamp yeri ayrılış pozu alarak Bayburt Kent Ormanındaki kamp yerimizden ayrıldık.
Bugün Kop Dağı’nı tırmanıp Aşkale’ye ineceğiz.Aşkale’ye 68 kilometre yolumuz var.Bunun büyük bölümü tırmanış ile geçecek,28 kilometresi hafif,15 kilometresi biraz sert olmak üzere toplam 43 kilometre tırmanış bizi bekliyor.Bugün 2409 rakımdaki Kop Dağı Geçidine tırmanacağız.
Kop dağı tırmanışımız Çoruh Nehrine paralel devam ediyor.Kamp yerinden ayrıldığımızdan bu yana hafif hafif tırmanmaktayız ama insana koymuyor hele Maden Bucağına kadar olan çok yumuşak.Sıkıntısız şekilde yol alırken arada Stefan ile birbirimizin dilini anlamasak bile şakalaşıyor, zorlanırsakta onun telefonundaki uygulamadan tercümeye başvurarak bir şekilde anlaşıyoruz.
Maden Bucağını tam geçmiştik ki Stefan’ın alarmı ötmeye başladı,ne oluyor diye durduğum da 5000 Kilometreyi gösterdi.Almanya’dan Ingolstadt’tan çıkmış yola ve şu an Kop Dağı’nı tırmanırken 5000 kilometresi oldu,bravo arkadaşa.
Kahve Molası ve Kutlama.
Kamp yerinden ayrılalı yaklaşık 25 kilometre kadar oldu.Kontrollü bir şekilde yol alıp, birbirimizden uzaklaşmıyoruz.Stefan’ın 5000 kilometresini kutlamak gerek.Örence Köyü yakınlarında bir cami ve bahçesinde çeşme,soluksuz oraya yanaştık,çeşme de serinledik sonra da günün ilk molasını burada verdik, kahvelerimizi yudumladık
Kahve molasından 2-3 kilometre sonra artık tırmanış sertleşmeye başladı.Yine de zorlanmadan tırmanmaya devam ettik, hele bu viraj bölümü tırmanmanın en sert olan yeri idi, yada bana öyle geldi.
Bazen Kopmak Gerek!!!!
O sert alanı geçip te yukarı tırmandığımızda mola ihtiyacı hasıl oldu, bisikletlerimiz Kop Dağı hatırası verirken bende gayri ihtiyari bisiklet başında nara atmışım.Nara Stefan’ın hoşuna gitmiş, o narayı tekrarlamamı istedi,bir nara da Stefan için salladım, oda beni fotoğraflamış (ikincisi biraz sahte nara olmuş, fotoğraf öyle diyor, zorlama olunca öyle oluyor demek ki!!).
Kilometrelerdir Kop Dağı’nı tırmanıyoruz,zirve etrafında yol alıyoruz,bir kaç kilometre sonra geçitten de geçeceğiz.Kop Dağı zirvesi net olarak görünmüşken Kop Dağından bahsedebilirim.
Kop Dağı:Doğu Karadeniz Dağları sisteminin içinde yer alan dağ.Bayburt il merkezinin güneyinde, Çoruh Nehri ile Karasu Nehri’nin vadileri arasında uzanır. Karadeniz Bölgesini Doğu Anadolu’ya bağlayan önemli bir ulaşım güzergahı olan dağ 2918 m yüksekliğe sahip olup Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkı’nın sınırları içerisinde yer almaktadır.Dağın zirvelerinden Karadeniz Bölgesi ile Doğu Anadolu Bölgesi’nin sınırı geçer. Dağın zirveleri aynı zamanda üç ili birbirinden ayırır. Dağın kuzey kısmı Bayburt ili, güney bölümü doğuda Erzurum, batıda Erzincan sınırlarındadır. Dağın zirvelerinde Kop Dağı Şehitliği bulunur.
İşte böyle bir dağ kütlesine tırmanmakta ve geçide dolayısıyla Kop Dağı Şehitliği’ne doğru yol almaktayız.Kop Dağı Şehitliği’ne az bir yolumuz kalmış iken Kop Dağı Savunması bölümüne geçebiliriz.
Tarihi dökümanlardan bulabildiği üç görsel ile birlikte Kop Dağı Savunmasını kısaca aktarmak isterim.
Kop Dağı Savunması:Coğrafyanın, savaşların gerek seyri, gerekse neticesi üzerindeki etkileri bilinen bir gerçektir. Zira “Kop Savunmasını önemli kılan faktör de onun coğrafi konumudur.”Kop Savunması” Bayburt ili sınırları dahilinde bulunan Bahtlı (Rakım 2980)-Kop (2600) dağlarının bulunduğu bölgede cereyan etmiştir.
Kop Savunması”nın Askerî Siyasî ve Sosyal Açıdan Sonuçları:Doğuda Ruslara karşı, “Bayburt Savunması”nın kilidi sayılan Kop dağlarında verilen destansı mücadele sonunda, her ne kadar Bayburt’un işgaline engel olunamamışsa da, bu bölgede cereyan eden savunmanın ve muharebelerin Türk harp tarihindeki yeri ve önemi oldukça büyüktür. Zira, adı geçen mıntıkada düşman, azımsanamayacak bir süre oyalanmış, aynı zamanda kuvvetlerinin büyük bir kısmı da yok edilmiştir. Bu muharebede başta müdafaa olmak üzere taarruz, karşı taarruz, takip, geri çekilme gibi her türlü strateji ve taktik kullanılmış ; araziden de büyük ölçüde istifade edilmiştir. Mareşal Fevzi Çakmak; “Bayburt müdafaası muvaffak olmuş bir Plevne sayılmalıdır” diyerek bu savunmanın önemini çok açık bir şekilde ortaya koyar.Kaynak:bayburtpostasi.com.tr
Kop Dağı Müdafaası Tarihi Milli Parkında yol almaktayız,bu bağlamda Milli Parktan kısaca bahsetmek isterim.
Kop Dağı Müdafaası Tarihi Mili Parkı:Bayburt ve Erzurum il sınırları içerisinde yer alan milli park,2016/9486 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile 31 Ekim 2016 tarihinde milli park olarak ilan edilen alan Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslara karşı Kop Savunması olarak bilinen çarpışmaların yaşandığı noktadır.Osmanlıların 3. Ordu ile muzaffer olduğu alanın rekreasyonu da bu tarihi değeri göz önünde bulundurularak yapılmıştır.
Şehitliğe varmadan önce 500 metre gerideki çeşmede önce bir serinledik, karnımız çok acıktığından yemeğimizi yedik ve şimdi Kop Dağı Şehitliği’ndeyiz.Ben Şehitlik gezisi yaparken Stefan görseller almaya devam etti.Şu anda Kop Dağı Şehitliği’ndeyim, Şehitliği Kültür Portalı ve Aşkale Kaymakamlık sayfalarında alıntı ile anlatayım.
Kop Dağı Şehitliği ve Geçidi (Rakım2409);Bayburt-Erzurum yolu üzerinde, Bayburt ilinin Maden Beldesinin Kop mevkiinde 15 Mayıs-15 Ağustos 1963 tarihleri arasında; 28 Şubat-16 Temmuz 1916 tarihlerinde Rus kuvvetlerine karşı direnirken ölen şehitlerimiz için yaptırılmıştır. 13 m yüksekliğindeki bu anıt üst üste inşa edilmiş iki bölümden oluşmaktadır. Alt kısım sarı,beyaz ve siyah taşlardan yüksekçe küp şeklinde yapılmıştır.Kaynak :Kültür Portalı.
Kop Dağı Şehitliği Abidesi: İlçe merkezine 27 km uzaklıkta bulunan Kop dağı sırtlarındadır. 1963 yılında, Bayburt Garnizon Komutanı Bedrettin Demirel tarafından yaptırılmıştır.Kop Dağı 1. Dünya Savaşı sırasında burası ülkemizin savunmasında önemli bir yer edinmiştir. Bu dağda şehitler adına bir abide yapılmıştır.Kaynak:Aşkale Kaymakamlığı.
Kop Dağı Geçidi.
Kop Dağı Şehitliği’nin bulunduğu yer aynı zamanda Kop Dağı Geçidi.Kop Dağı Bayburt-Erzurum il sınırlarını da çiziyor.Geçit ile birlikte Karadeniz bölgesinden Doğu Anadolu bölgesine geçmiş bulunmaktayız.Erzurum, Ata Yolu projemde 8 nci il sınırım.
Kop Dağı Geçidine kadar 43 kilometre tırmandık,şimdi önümüzde 18 kilometresi sert,12 kilometresi Aşkale ovasında olmak üzere 30 kilometre yolumuz var.Yılan gibi kıvrılan yoldan inip uzaklarda gözüken Aşkale’ye varacağız.
Kop Dağı İnişi.
18 kilometresi sert iniş gerçekten de çok sert oldu!.İniş anında çok yavaş hareket etmek ve dikkatli inmek zorundaydık, çünkü kuzeyden esen sert rüzgar çoğu yerde bizi savurduğu,şerit değiştirdiği çok oldu.Böyle inişlerde ne fren fayda ediyor, ne de çok dikkatli olmak.Rüzgar adeta savurup atıyor insanı,işte 18 kilometrelik iniş böyle geçti.
İnişin bir de 12 kilometrelik ova bölümü var,2019 yılından bu ovayı hatırlıyorum,bir türlü bitmek bilmemiş, sıcak Ferdi ile ikimizi bunaltmıştı.Bugün o kadarı olmasa da yine de bunalarak yol aldık ama bazı anlarda güzel şeylerde görerek.
Aşkale yol sapağında benzin istasyonunda kısa bir mola verip ilçe merkezine giriş yaptık.Bugün Aşkale çıkışında mesire alanında kalacağız,o yüzden Aşkale’de alışveriş yapıp ilçe merkezini bir baştan bir başa kat ederken kısaca Aşkale’den bahsedebilirim.
Aşkale:Erzurum’un 53 km. batısında, Erzincan’ın 120 km doğusunda yer almaktadır. İlçenin yüzölçümü 2300 km² dir. Doğusunda Ilıca – Aziziye ilçesi, batısında Erzincan’a bağlı Çayırlı ve Tercan ilçeleri, kuzeyinde Bayburt, güneyinde ise Çat ilçeleri ile çevrelenmektedir.Aşkale, Erzurum-Erzincan ve Erzurum-Bayburt-Trabzon yollarının kesiştiği yerde, tarihi İpek Yolu üzerinde yer almaktadır. Kaynak:T.C.Aşkale
Milli Mücadelede Aşkale:Milli Devlet’in kuruluşu aşamasında, toplanan milli kongrelerde Aşkale delegeleri aktif rol oynamıştır. Bu arada Erzurum Kongresi için teşrif eden Mustafa Kemal Paşa’nın, 3 Temmuz 1919’da Aşkale’den geçişini ve Ülkenin 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet yönetimine girişini coşku ile yaşayan Aşkaleli’ler, daha sonra Mustafa Kemal Paşa’nın Reis-i cumhur sıfatıyla, Eylül 1924 sonunda Aşkale yöresinden Yeniköy yolunu kullanarak Hasankale’deki deprem bölgesine gidişini mutlu bir anı olarak tarihlerine kaydetmişlerdir.Aşkale, 1923’de Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte yapılan mülki taksimatta nahiye olarak, o zamanlarda Erzurum iline bağlı olan Tercan ilçesine bağlı iken, 1935 yılında Tercan ilçesinin Erzincan iline bağlanması üzerine, yine nahiye olarak Erzurum merkezine bağlanmıştır.Atatürk’ün son zamanlarında Aşkale’de mutlu bir hadise daha yaşanmış ve bu güne kadar hüküm süren çeşitli devletler zamanında köy ve nahiye konumunda olan Aşkale, 1937 de kaza olmuştur.Mustafa Kemal Atatürk 03 temmuz 1919 ve Eylül 1924’te Aşkale’yi ziyaret etmiştir. Kaynak:T.C.Aşkale Kaymakamlığı
Aşkale Kampı.
Günlerden pazar ve Aşkale mesire alanındayız.2019 yılında Ferdi ile yaptığımız Ata Yolu-Kurtuluş Yolu projemizde burada iki defa kamp yapmıştık, yabancısı değilim yani.Aşkale alışverişinden sonra 3 kilometre ilerideki Mesire Alanına giriş yaptık, burası belediyeye ait olduğundan hiç bir sıkıntı yok.Kendimize uygun bir kameriye bulup oraya yerleştik,önceliği yemek işine verip yemeklerimizi yedik.Bugün pazar olmasına rağmen fazla kalabalık olmadığından çadırlarımızı erken kurduk.Stefan ile ben şu ana kadar hiç bir sıkıntı yaşamadık, şaşırtıcı.Benim kurallarım, ilkelerim,doğrularım var o çerçevede hareket ediyorum,Stefan bunu çabuk keşfetti,bir çok kez de dile getirdi.Ben ona saygı o bana saygı işi götürüyoruz.Hava kararmaya yakın kimse kalmayınca benim meşhur hortum devreye girdi,duşumu da aldım, çok rahatım bu gece.Akşam baktım Stefan internetten Erzurum’da otel arayışında 2 gün kalacakmış,tereddüt yaşıyor,sıkıntı yaşıyor,özellikle de dil problemi yüzünden benden yardım istedi.Haziran ayında kaldığım oteli önerdim, sayfasından da gösterdim okey dedi.Aradım,kısa bir pazarlık neticesinde kendi adıma Stefan’a yer ayırttım.Erzurum’da Stefan’ın işi tamam bakalım ben ne olacağım?. Bu gün Bayburt’tan çıkıp Kop Dağı’nı aştık, Kop Dağı Şehitliği’ni ziyaret ettik.
Yarın programda Erzurum var.
23 Temmuz 2023 12 nci Gün Bayburt-Kop Dağı-Aşkale:74 km
ATA YOLU 12 TEMMUZ 05 AĞUSTOS 2023 (12. Gün Bayburt-Kop Dağı-Aşkale )
Discussion about this post