Yalnızçam Dağları silsilesinin uzantısı içinde olan Sahara Dağında, 1750 rakımdaki Sahara Yaylasında kamp yaparak geceyi geçirdim. Çok iyi bir uyku uyudum,hatta üşüdüm bile,bu uykumu daha da kaliteli hale getirdi. Sabaha karşı rüzgar hızını arttırdı,sabah uyandığımda da rüzgar soğuk ve sert esiyordu. 6 günü geride bıraktım,dün Karagöl’ den Şavşat üzeri Sahara Dağına tırmanmış ve Sahara Yaylasında kamp yapmıştım.
Karçallardan Çıldıra Turumda bu gün itibari ile Karçal Dağları ile son defa bakışıp Çıldır Gölü kucaklaşması yapacağım. Bu bölümde turumun 7 ve 8 nci günlerini kaleme alacağım.
Karçallardan Çıldıra Turuma Sahara Yaylasından devam etme zamanı.
7 nci Gün 29 Temmuz 2019 Sahara Yaylası-Sahara Dağı-Çam Geçidi-Ardahan-Çıldır-Çıldır Gölü:
Sahara Yaylası Sabahı.
Önce çadırımı topladım,malzemelerimi yerleştirdim.Sonra da kahvaltımı yaptım.Fotoğrafta da görüldüğü üzere ekstra doping malzemesi almıyorum.Bal,peynir,zeytin kahvaltı için bana yeterli.Çay ise olmazsa olmazım.
Sahara Yaylasına Veda.
Malzemeleri toparlayıp,kahvaltımı da yaptıktan sonra Sahara Yaylasına veda zamanı da geldi.Şimdi yola çıkmaya, Sahara Dağına tırmanma zamanı. Sahara Yaylasından biraz bahsedip sonra yola çıkayım.
Sahara Yaylası;İlçe merkezine 17 km. mesafedeki Sahara Karagöl Milli Parkı içindedir. Kamp ve Karavan Turizmi için en uygun yerlerdendir. Şavşat ile Ardahan arasında bulunan Sahara Yaylası, geniş otlakları ve soğuk suları ile Artvin’in önemli yaylalarındandır. Her yıl temmuz ayının 4 ncü hafta sonu Sahara Pancarcı Festivali düzenlenmektedir.
Sahara Dağı Tırmanışı.
Yayladan çıktığımdan beri rüzgarı şiddetli olarak burundan yiyerek tırmanıyorum.Hem tırmanma, hem de rüzgar gücümü sonuna kadar kullanmama neden oluyor ama coğrafyanın güzelliği içinde olumsuzluklar kaybolup gidiyor.
Geride Kalanlar.
Sahara Dağı tırmanışım anında geriye dönüp neler yapmışım, nerelerden geçmişim ona baktığımda,nasıl bir tırmanış içinde olduğum açıkça gözüküyor.Buraları ben mi tırmandım?, evet ya ben tırmandım.Ego tatmini böyle bir şey olsa gerek.
Tırmandığım Sahara Dağı, Yalnızçam Dağları silsilesi içinde yer almaktadır.
Yalnızçam Dağları;Anadolu’nun kuzeydoğusunda, Ardahan, Artvin ve Erzurum illeri arasındaki yüksek sıradağlardır. Bir tarafı Doğu Karadeniz, diğer tarafı Doğu Anadolu Bölgesine bakar. Artvin’in doğusunda, Ardahan’ın kuzey ve kuzeybatısında, Erzurum’un Olur ilçesinin kuzeyinde yer alır.Yüksekliği 2715 metredir.
Sahara Dağı;Doğuda Ardahan-Artvin sınırlarını teşkil eden Yanlızçam Dağları sinsilesinden 2.650 metre yükseklikteki Sahara Dağı bulunmaktadır.
Yalnızçam Dağları-Sahara Dağı Tırmanışı.
Rüzgara karşı amansızca tırmandım,her arkama dönüp baktığımda Karadeniz bölgesinin yemyeşil coğrafyası gözüme takıldı.Geride bıraktığım Karçal Dağları,Karadeniz yeşillikleri ve döne döne çıkılan Sahara Dağı yolları fotoğraflarımdaki yerini aldı.
Sahara Yaylası Ve Karçal Dağları.
Artvin ile Ardahan il sınırlarını da oluşturan Sahara Dağı Çam Geçidine az bir yolum kaldı.Biraz sonra Karadeniz Bölgesini bitirip,Doğu Anadolu Bölgesine geçiş yapacağım, o yüzden Karçal Dağları ve Sahara Yaylasına veda edip yoluma devam ediyorum.
Çam Geçidi Rakım 2470.
12 kilometrelik tırmanışın sonunda mükafatımı aldım, Çam Geçidine vardım.
Mükafatım olarak bu fotoğrafı albüme koydum.
Geçitler albümüme bir geçit daha eklemiş oldum.
Çam Geçidi;Sahara Dağında Artvin-Ardahan il sınırlarında bulunmaktadır.
Ardahan İl Sınırı.
Karçallardan Çıldıra Turumda nasıl ilk defa Artvin il sınırlarına ayak bastım ise,Çam Geçidi ile de Ardahan il sınırlarına ilk defa ayak basıyorum.Ardahan il sınırları ile birlikte Ardahan’a doğru inişimde başlayacak.Buraya yolu düşenlere diyeceğim var,Çam Geçidinde bulunan çeşmenin suyunu tatmadan geçmeyin ,enfes bir su ve buz gibi.
Ardahan Ovası.
Çam Geçidi Ardahan’a 22 kilometre mesafede,ben inişe başlıyorum ve hemen önümde, aşağılarda Ardahan ve Ardahan Ovası belli belirsiz gözüküyor. Tabii iklim ve coğrafya da birden bire değişime uğruyor.Sahara Dağından aşağıya Ardahan ovasına iniş yapıyorum.
Ardahan Ve Ardahan Kalesi.
16 kilometrelik bir iniş ile Ardahan Ovasına vardım, bir süre ovada
pedalladıktan sonra Ardahan il merkezine giriş yaptım.İl merkezine giriş yaparken önümde Kura Irmağı üzerine yapılmış Demir Köprü ve sağımda da Ardahan Kalesi var.
İlk defa geldiğim Ardahan’dan kısaca bahsetmek isterim.
Ardahan;1992 yılında il olmuştur.İl merkezinin nüfusu 42.226 dır. Türkiye’ nin kuzeydoğusunda bir sınır ili olan Ardahan, tarihi ve stratejik
öneme sahiptir. Ardahan, Orta Doğu ve Kafkas ülkelerine açılan sınır kapılarıyla
öne çıkarken hayvancılık faaliyetleriyle kaşar peyniri ve Kafkas balı üretiminde
önemli bir yere sahiptir.Kuzeyinde Acaristan Özerk Cumhuriyeti, Kuzeydoğusunda
Gürcistan ve kısmen de Ermenistan, güneydoğu ve güneyinde Kars, güneybatısında
Erzurum ve batıda da Artvin illeri ile çevrilidir.
Ardahan Ovası; Kuzey kesiminde Yalnızçam dağları, Güneybatı’da
Allahuekber Dağlarının uzantıları, Kuzeydoğusunda Keldağ , doğu tarafında
Akbaba Dağı ve güneyinde Kısır Dağ ile çevrilidir. Ortasından Kura ırmağı geçen
Ardahan, 1800 m. rakıma sahiptir.
Ardahan Kalesi; Osmanlı döneminde,16. Yüzyıl ortalarında
Kanuni Sultan Süleyman’ ın emriyle inşa edilen, günümüze kadar
ulaşmayı başaran Ardahan Kalesinin tarihi oldukça eskilere dayanıyor.
Eski Tunç Çağı’na ait bulgulara rastlanmıştır.Tarihi oldukça eskilere dayanan ve ilk inşa evresi kesinlikle bilinmeyen Ardahan Kalesinin Selçuklular tarafından yapıldığı ve Osmanlılar döneminde sürekli kullanıldığı bilinmektedir.Kaynak: Ardahan Valiliği.
Ardahan Molası.
Ardahan’a vardığımda öğle üzeriydi,ilk işim eksik kumanyalarımı tamamlamak oldu.
Sonrada kendime lokantada bir ziyafet verdim. İşin ilginç yanı,yöresel lokantalar sinek avlarken,Karadeniz yemekleri yapan yer dop doluydu.Ben de kalabalık olan yere girdim,
iyi de yapmışım yemekler çok iyiydi ama fiyat için aynı şeyi söyleyemeyeceğim.
İşimi hallettikten sonra hedefime kilitlendim,ilk hedefim 43 kilometre ilerideki Ardahan’ın ilçesi Çıldır olacak, sonramı tabii ki Çıldır Gölü.
Ardahan-Çıldır Arası.
Ortalama rakım 1900 metre olan bölgede pedallıyorum. Karadeniz bölgesinde sık ormanlar varken Ardahan Ovasında ise coğrafya tamamen değişiyor.Ormanlar kısıtlı,hayvancılığın yoğun olduğu Ardahan bölgesinde genellikle meralar ve ot türevi bitki ortasında yol alıyorum.Arazi o kadar uçsuz bucaksız ki, uzun mesafeler çıplak göz ile görülebiliyor.
Çıldır.
1950 rakımda kurulu Çıldır’a ikindi vakti vardığımda ortalık sıcaktan kavruluyordu.İlk işim merkezdeki caminin yolunu tutmak oldu,avluda cemaatle biraz sohbet ettim.Ezan okununca onlar namaza geçti, ben ise şadırvanın başına… iyi bir duş aldım.
Sonra da akşam ve sabah için alışveriş yaptım.Çıldır’a gelmişken biraz bahsedeyim.
Çıldır;En eski Türk yerleşim merkezlerinden biridir. Çıldır İlçe merkezi, ortalama 1950 metre yükseklikte düz bir alana kurulmuş, köyleri ise kısmen düz, kısmen de engebeli araziler üzerine kurulmuştur. İlçe sınırlarında bulunan göllerden Çıldır Gölü 120 km², Aktaş Gölü ise 27 km2 alana sahiptir. Bölgenin en yüksek dağı Keldağ ve Gökdağ’ dır.
İlçe sınırlarından Kura ve Karasu akarsuları geçmektedir. Çıldır İlçemiz sınır komşularımız olan Gürcistan ile 66 km, Ermenistan ile 13 km sınır uzunluğuna sahiptir.
Kaynak:Ardahan Valiliği.
Çıldır’dan Ayrılış.
Çıldır’da sıcak dayanılmaz vaziyetteydi,işlerimi hallettikten sonra geceyi geçireceğim ve görmeyi çok arzuladığım Çıldır Gölü’nün yolunu tuttum.İlçe çıkışında ise Çıldır’la özleşmiş Aşık Şenlik’in heykelini fotoğrafladım.
Aşık Şenlik;Asıl adı Hasan olup 1850’de Çıldır’ın Suhara (Yakınsu) köyünde doğmuştur. Şenlik çağı, halk ozanları bakımından geniş ve güçlü bir çağdır. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının olduğu dönemde Şenlik kahramanlık destanlarıyla, koçaklamalarıyla yöredeki milis kuvvetlerin direnç kaynağı olmuştur. Kaynak:Çıldır Kaymakamlığı.
Çıldır Gölü.
Çıldır’dan ayrıldıktan bir kaç kilometre sonra Çıldır Gölü tabelasının yanındayım.
Artık çok görmeyi arzuladığım Çıldır Gölü’ ndeyim.
Çıldır Gölü: İl merkezine 45 kilometre uzaklıkta, deniz seviyesinden 1959 metre yükseklikte ve 123 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Çıldır Gölü’ nde kışlar çok soğuk olduğu için kasım ayı sonlarında donmakta ve buz derinliği 1 metreyi aşmaktadır. Gölün buzları nisan ayı başlarına kadar çözülmemektedir. Çıldır gölünde kışları buzlar delinerek balık avı yapılmaktadır. Çıldır Gölü dışında, Aktaş ve Aygır gölleri ile Posof Çayı’ nda da sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir. Kaynak:Türkiye Kültür Portalı.
Çıldır Gölü.
Çıldır Gölü’ne vardım,hayallerim gerçek oldu.Göl boyunca ağır ağır ilerledim,ilerlerken de nerede kamp yapabilirim onlara bakıyorum.Yol boyu bir iki yer buldum ama içime sinmedi daha iyi bir yer olsun ki,rahatlıkla göle girebileyim.Evet,deli değilim, gayet sağlıklıyım,delirmeye de niyetim yok.
Tura çıkarken” ortanca egomu tatmin etmeye gidiyorum” demiştim,işte egomu tatmin edeceğim yerlerden biri de Çıldır Gölü….. yüzeceğim.
Şimdi, bu akşam yada yarın sabah.
Çıldır Gölü Kampı.
Kamp yapabileceğim en uygun yeri göl ile kavuştuktan 10 kilometre sonra buldum. Burası göle rahatlıkla girebileceğim bir yer.Güvenocak mevkinde, Çıldır Belediyesi sosyal tesislerinin altında çok iyi bir yer, çeşme de var.Önceliği çadırımı kurmaya verdim ve kurdum, gün kavuşmak üzere,rüzgar akşam ayazı ile beraber çıktı.Güzelce hazırlandım,gireceğim ama akşam ayazı, fikrimden caymama neden oldu.Tabii akşam için, sabah bu iş gayet iyi olur.Sabah muhakkak gireceğim, soğuk olsa dahi.
Şimdi yemek zamanı,önce yemeğimi yedim.Sonra mı? Çıldır’dan aldığım rakı, bu gece kutlama yapacağım.
Hedeflerimi bir bir gerçekleştiriyorum,kutlama yapmak hakkım olsa gerek.Turuma Karçallardan Çıldıra adını vermiştim,şimdi hayalini kurduğum Çıldır Gölünde kamp yapıyorum.Saat kaça kadar oyalandım,kutlama yaptım,gölü seyrettim hatırlamıyorum ama iyice üşüyünce çadırın yolunu tuttum.1959 metre de, Çıldır Gölü kenarındayım,soğuk olacak elbet.Bu gün Sahara Dağını aştım,Çam Geçidinden geçtim,Ardahan Ovasını kat ettim,şu an Çıldır Gölü’ ndeyim.
Yarın Çıldır Gölü gezim devam edecek ve Kars bölgesine geçiş yapacağım.
7 nci Gün Sahara Yaylası-Sahara Dağı-Çam Geçidi-Ardahan-Çıldır-Çıldır Gölü:92 KM
8 nci Gün 30 Temmuz 2019 Çıldır Gölü-Arpaçay-Susuz:
Saat 05:30, Çıldır Gölü Buz Gibi…..
Akşam yapamadığımı sabah 05:30′ da yaptım.Güneş dağların ardından gözükmeden uyandım,sabah ayazı var ama ben şu anda onu hissetmiyorum, aklım başka şeyde.
Üzerimdekilerin hepsini çıkardım,Çıldır Gölü ile aramda hiç bir şey kalmasın istedim!!! dibi gözükmeyen,sabahın alaca karanlığında 1959 rakımdaki Çıldır Gölü’nün sularına attım kendimi.İlk şoku atlattıktan sonra yüzmeye başladım ( hareketsiz kalındığında üşüme duygusu artar,kulaç atınca kan devri hızlanır,ısınma duygusu ön plana çıkar) .
15-20 dakika kadar Çıldır Gölü içinde kaldım,bu bana yetti, ” ortanca egomu tatmin etmeye gidiyorum” demiştim,ediyorum da.Çok hızlı kurulandım,parkamı giydim, kafamı iyice sardım.
Şimdi güne başlayabilirim.
Çıldır Gölü Sabahı.
Her ne kadar güneş kendini göstermeye başlasa da sabah ayazı üşütüyor.Ama bu ayaz dinç kalmamı da sağladı.Bu dinçlikle güneş dağların arasında yükselmeye başlarken kahvaltımı yaptım.Toparlandım,malzemelerim hazır, yola çıkabilirim.
Çıldır Gölü Kamp Yerine Veda…..
Geceyi geçirdiğim Çıldır Gölü kenarındaki kamp yerinde veda fotoğrafı çekilerek,
şimdilik veda ediyorum ama bu gün öğlene kadar Çıldır Gölü ile beraberim.
Çıldır Gölü.
Güneş yükselmeye başladıkça havada ısınmaya başladı.Bu ısınma ile beraber göl üzerinde de puslu bir hava oluşmaya başladı.Ormanın kısıtlı olan bu bölge de yüksek rakımın verdiği iklimsel olaydan dolayı yeşil kalan doğa ile gölün turkuaz rengi ahenk içinde.
Kılavuzum Var.
Kamp yerinde ayrıldıktan bir kaç yüz metre sonra tanıştım kendisi ile.
Bazen peşimden geldi bazende ben onun peşinden gittim.Bana kılavuzluk edip, gel peşimden seni buralardan sağ salim çıkarayım dedi.5 kilometrelik bir arkadaşlıktan sonra beni Akçakale köyü civarında kaderimle baş başa bıraktı.
Akçakale Ve Çıldır Gölü.
Akçakale’ye yaklaştığımda Çıldır Gölü içine uzanan yarımada manzarayı daha da güzel hale getirmiş.Bu bölge de üç tane kadar göl restaurant dikkatimi çekti.Demek ki bölge cazibe yerlerinden biri.
Bir Taş İle İki Kuş.
Kars il sınırlarındayım ve Kars’ a giriş yaparken Kars tabelası yok ama Ardahan tabelasını burada buldum.Ardahan il tabelası ile beraber Kars il sınırlarına da giriş yapmış bulunmaktayım,Kars’a hoş geldim.
Doğruyol’ un Ördekleri…
Doğruyol Köyündeyim,sabahın durgun havası içinde ördekler göldeki yerlerini almışlar,
bana da onları fotoğraflamak düştü.Doğruyol köyüne geldiğimde karasinek çokluğu dikkatimi çekti.Sebebi de bölge de hayvancılığın geçim kaynağı olması ve yakıt olarak tezek kullanılması.Her taraf tezek yığınları doluydu, köylüler yakacaklarını yazdan hazırlamaya başlıyor.
Taşlıyarma Geçidi.
Benim için sürpriz oldu,bu bölgede geçit beklemiyordum.Ne güzel 2000 rakımlarda dolaşıyordum, olsun fırsatı değerlendirmek gerek.Hemen tripotu kurdum ve bu anı ölümsüzleştirdim.Çıldır Gölü kenarında Taşlıyarma Geçidi’ ndeyim.
Çıldır Gölü’ne Veda.
Göldalı mevkine geldiğimde Çıldır Gölü ile de veda zamanı gelmiş oldu.
Son defa kendisine baktım, el salladım ve son defa fotoğrafını albüme koyup Arpaçay tarafına hareket ettim.
Çıldır Gölü: İl merkezine 45 kilometre uzaklıkta, deniz seviyesinden 1959 metre yükseklikte ve 25 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Çıldır Gölü’ nde kışlar çok soğuk olduğu için kasım ayı sonlarında donmakta ve buz derinliği 1 metreyi aşmaktadır. Gölün buzları nisan ayı başlarına kadar çözülmemektedir. Çıldır gölünde kışları buzlar delinerek balık avı yapılmaktadır. Çıldır Gölü dışında, Aktaş ve Aygır gölleri ile Posof Çayı’ nda da sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.Kaynak:Türkiye Kültür Portalı.
Arpaçay Yolu.
Çıldır Gölü macerası bitti.Şimdi Arpaçay’a odaklanma zamanı,dümdüz ovada
Arpaçay’a doğru yol alıyorum.
Arpaçay.
Öğlene doğru Arpaçay’ a vardım.Her zaman yaptığımı yaptım, tanıma,keşif ve kültür gezisi.Gezim kısa sürdü,ilçenin merkezi haricinde görülecek fazla yer olmadığından merkezde oyalandım, Atatürk heykelinin olduğu parkta kahvemi yapıp içtim.
Arpaçay’a gelmişken bahsetmeden geçmek olmaz.
Arpaçay;Doğusunda Ermenistan ve Akyaka ilçesi,güneyinde Kars bulunmakta olup,kuzeyinde Çıldır ilçesi ve batısında Susuz ilçesi bulunmaktadır.Rakımı 1675 metre olup,nüfusu 17.373′ dür.Arpaçay’ ın Çıldır Gölüne uzaklığı 18 kilometredir.
İlçe Çıldır üzerinden Ardahan’ı Kars’a bağlamaktadır.
Arpaçay Ovası Ve Kars Çayı.
Arpaçay’da öğle yemeğimi yedim, biraz dinlendim ve Arpaçay Ovası eşliğinde Susuz’a doğru yol aldım.Bu arada Akçalar Köyü civarında Kars çayı ile de buluştum.
Kars Çayı;Allahuekber sıradağlarının Soğanlıdağ yaylalarından kaynağını alarak Sarıkamış ve Kızılçubuk suyları ile birleşerek Arpaçay ile buluşur.
Yolda Olanlar.
Yolboyu mevkinde serinlemek ve ihtiyaç için benzinliğe girdiğimde onlarla karşılaştım.
Üç Belçikalı bisikletli,biri bayan…..bayan Türkçe biliyor, dilimiz döndüğünce muhabbet ettik.Erzurum’dan yola çıkmışlar,Çıldır sınır kapısından Gürcüstan’ a geçiş yapacaklarmış.Onlar yemek işi ile meşgulken ben de soğuk bir şeyler içtim.Çıldır Gölü kenarında kamp kalabilecekleri yerleri harita üzerinde işaretledim,karşılıklı şans dileyerek ayrıldık.
İncesu.
Baraj Göl suları altında kalan İncesu Köyünü görüntüleyerek Kars-Ardahan yoluna çıktım.Yönümü Susuz ilçesine çevirdim,Susuz ilçesini görmek istiyorum.
Susuz.
Rakım olarak yüksek olmasına rağmen bu gün buraları çok sıcak,adeta kavurucu sıcak var.Sıcak dayanılmaz olduğundan daha fazla yol almanın anlamsızlığı ortaya çıktı, saat 16:00 gibi vardığım Susuz ‘da geceyi geçirmeye karar verdim.
Susuz;Kars iline bağlı Susuz İlçesi il merkezine 24 kilometre uzaklıktadır, Kars, Ardahan ve Arpaçay ilçenin komşularıdır.Tarihi geçmişi,doğal güzellikleriyle doğunun şirin bir ilçesidir.Susuz şelalesi ve çeşitli kaplıcaları vardır.İlçe Susuz Çayı kenarında kurulmuştur.
Nüfusu 2400,rakımı 1750 metredir.
Susuz,Akşam ve Gece.
Susuz kendi adını taşıyan Susuz Çayı kenarında ve çukurda.
Merkezde sıcak kendini daha da gösteriyor,bunaltıcı bir hava var.Park, okul bahçesi, çay kenarı hepsi var ama gözüm onları görmedi,yeşillikler içindeki öğretmenevi daha cazip geldi.
Odaların ve binanın pek albenisi yok ama sıcaktan korunmak, dinlenmek ve serinlemek için iyi, üstelik 30 TL.Üstelik bisikletime de oda tahsis edildi (alt kat boş odası).
Hemen üstümdekiler ile duşa girdim,çamaşırlarımı yıkadım,iyice serinledim.Sonra da temiz kıyafetlerimi giyip,bu gün kurulan Susuz pazarına alışverişe gittim,bol meyve aldım.Geri kalan eksiklerimi ise marketten hallettim.
Bu gün dinlenme günüm olsun,uzandım yatağa, açtım televizyonu, tembellik ettim.Güne Çıldır Gölünün buz gibi sularına girerek başladım,Çıldır Gölü kıyısınca yol aldım,Arpaçay ve Susuz ovalarında yol aldım ve Susuz’da geceliyorum.
Yarın kıraç Doğu Anadolu topraklarındaki yolculuğum devam edecek.
Kars il sınırlarındaki maceram ve tekrar Ardahan il sınırlarına girişim olacak.
8 nci Gün 30 Temmuz 2019 Çıldır Gölü-Arpaçay-Susuz:68 km
KARÇALLARDAN ÇILDIRA 23 TEMMUZ-03 AĞUSTOS 2019 (7 ve 8. gün Sahara Yaylası-Sahara Dağı-Yalnızçam Dağları-Çam Geçidi-Ardahan-Çıldır-Çıldır Gölü-Arpaçay-Susuz)
Discussion about this post