Akşam çadırı kurar kurmaz başlayan yağmur 19:00 gibi etkisini yitirip yerini rüzgara bıraktıktan sonra ortalık rahatladı,daha doğrusu ben rahatladım.Rüzgarın hışırtısı,biraz da soğukluğu ile uyku tulumumun içinde adeta kaybolarak iyi bir uyku uyudum.Malumunuz doğuya gidildikçe gün erken ağırıyor,saat 05:00 gibi gün ağarmaya başladığında artık bende uyanmıştım.Gece esen rüzgarın tam kurutamadığı çadır ve muhteviyatını ipe gerip yine rüzgarın insafına bırakarak kahvaltı faslına geçiş yaptım.İlk iki gün Erzurum ağırlıklı Pasinler yaptım, kültürel tur yanında tabyaları ve Şehitlikleri gezdim, geceyi Esendere’de geçirdim,bu gün hedefim de Oltu var,bakalım Narman-Oltu yolunda beni neler bekliyor.
3 ncü Gün 07 Haziran 2023 Esendere-Çimenli Geçidi-Narman Peri Bacaları-Narman-3 ncü Ordu Şehitlik Anıtı-Oltu:
Bir önceki yazımda akşam Esendere köyünden bahsetmiştim,bu sabah ise Esendere Şehit Ferdi Sefa Kılıç İlkokulundan bahsedeyim.Köy okulları kapatılıp, taşımalı sisteme geçildiğinden beri çok az bölgede köy okuluna denk geliyorum,kalmadı artık.O yüzden geceyi bahçesinde geçirdiğim bu köy okulu beni tebessüm ettirdi ve maziye, çocukluğuma götürdü.Eski Esendere ilkokulu, Esendere Şehit Ferdi Sefa Kılıç İlkokulu’nun 100 metre ilerisinde ve çok eski olduğundan kullanılmıyor,fotoğrafını gördüğünüz okul yeni okul.Bu köyde 1929 yılından bu yana ilkokul var ve hiç kapatılmamış,şu anda 25 öğrenci okulda öğrenim görmekte,ne güzel değil mi?.Bu bilgiyi de geçtikten sonra 06:40 gibi yola çıkmaya hazırım,yolum uzun ve çetin.
Kışla Deresi Ve Vadisi.
Esendere köyü yoldan 500 metre içeride,köyden Pasinler-Oltu yoluna çıktım,2 kilometre kadar düz yolda yol aldıktan sonra Kışla Deresinin oluşturduğu vadi boyunca yavaştan yavaştan tırmanmaya başladım.Geceyi geçirdiğim Esendere köyü 1700 rakımlarda ben bugün 2350 rakımlara kadar böyle tırmanacağım,bakalım hafif tırmanış ne zaman sertleşecek.
Sarıkamış Harekatı.
Bu turumun ilk bölümü genel anlamda proje bazlı ve ben Sarıkamış harekatını işliyorum.Rotamı Sarıkamış Harekatı doğrultusunda yaptım.Bu bağlamda bugünkü rotamda 3 ncü Ordu Şehitliği ve 10 ncu Kolordu’nun harekat kontrolündeki Oltu var, bugün Oltu’ya varmayı hedeflerken isterseniz Sarıkamış Harekatı’nı harita üzerinden özet olarak hatırlayalım.
Sarıkamış Harekatı:Birinci Dünya savaşı sırasında Kars, Sarıkamış ve Ardahan’ı Rus işgalinden kurtarmak isteyen Osmanlı Devleti Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa’nın emriyle 118.000 kişilik 3.Ordu, 22 Aralık 1914’te Sarıkamış Dağlarını aşarak hedefe ulaşmaya çalışmıştır.Enver Paşa yönetimindeki 3.Ordu savaşa hazırlıksız başlamış, 9,10 ve 11.Kolordular 40-50 c.’lik soğukta kar üzerinde Rus birlikleri ile savaşmış ve bu savaşta 37.000 şehit verilmiştir. Ancak Sarıkamış harekatı aşırı soğuk, açlık ve hastalık yüzünden başarısızlıkla sonuçlandı ve 5 Ocak 1915’te sona ermiştir. Sarıkamış dağlarında hastalanarak ve donarak savaşmadan 60.000 şehit verilmiştir.Kaynak:Şehitlerimiz.org
Kışla Deresinin oluşturduğu vadi boyunca eğimi sert olmayan yolda 2020 rakımdaki Örentaş’a kadar görsel anlamda şölen olan yolda keyifle yol aldım.Yol güzel, hava güzel, benim de sıkıntım olmayınca her şey çok güzel…..
Örentaş sonrası yolun eğimi sertleşmeye başlasa da sıkıntı yaratmadı ama Ilıcasu sonrası için hiçte öyle söyleyemeyeceğim.Ilıcasu’dan sonra Çimenli Geçidi’ne kadar olan yol hem sertleşti hem de rüzgarı karşıdan almak beni bayağı yavaşlattı.Bazı bölümlerinde inip, bisikleti ittirmek zorunda kaldım,sonuçta geçide bisikletimin tepesinde aslanlar gibi vardım,yani rüzgarı yenmiş oldum!!!!.
.jpg)
Çimenli Geçidi.
Geceyi geçirdiğim Esendere’den sonra 22 kilometrelik tırmanış sonunda 2335 Rakımdaki Çimenli Geçidi’ndeyim.Geçitte günün en keyifli kısmı haliyle afili bir poz vermeden geçiyor.
.jpg)
Çimenli Geçidi’nden sonra Yanıktaş bölgesine kadar 15 kilometre boyunca sert bir inişle yol aldım,bu arada Göllü bölgesinden de bu sert inişle geçtim.Yanıktaş bölgesine gelince 1600-1700 rakımlarda sabitlendiğimde bir su kenarında durup öğle yemeğimi yedim.
.jpg)
Yanıktaş bölgesindeki yemek molasından sonra Yoldere bölgesine vardım, burada günün kültürel turu peri bacalarını gezeceğim,bakalım benim gibi sizlerde merak ettiniz mi?
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Narman Peri Bacaları
Peri Bacaları: İlçe merkezine yaklaşık 10 km uzaklıkta bulunan kanyon boyunca sıralanmıştır. Narman Peri Bacaları Ürgüp’teki peri bacalarına nazaran daha kırmızı renkli ve daha yaygın bir alanda seyredilebilmektedir.
Narman Kanyonu: Kanyonun tarihi milyonlarca yıl öncesine dayanmaktadır. Kapadokya’daki Peri bacalarını andıran kanyon oldukça geniş ve düz bir vadi içinde yer almaktadır.
Narman Kanyonu: Kanyonun tarihi milyonlarca yıl öncesine dayanmaktadır. Kapadokya’daki Peri bacalarını andıran kanyon oldukça geniş ve düz bir vadi içinde yer almaktadır.
Peri Bacaları gezimden sonra 5 kilometre kadar yol aldıktan sonra Narman sapağına vardım.İlk planlamamda Narman merkeze girmek vardı ama yol sapağına geldikten sonra yoldan 5 kilometre içeride olan ve git-gel 10 km olacak olan Narman’a girmekten vazgeçtim, Oltu tarafına devam ettim.
Narman: Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi Bölgelerinin kesişim noktasında Erzurum ilinin kuzeydoğusunda yer alır. 1275 km² yüzölçümüne ve 1650 m rakıma sahip dağlık bir alanda yer almaktadır. Doğusunda Sarıkamış, batısında Tortum, kuzeyinde Oltu, güneyinde ise Horasan, Köprüköy ve Pasinler ilçeleri yer almaktadır.Narman ilçesi Erzurum’a 90 km uzaklıktadır. Tarihi seyri içerisinde Narman Bizans hakimiyetinde iken “Namurvan – Namervan” olarak adlandırılmıştır. İlçede bulunan Narman Peri Bacaları ve Narman Beş Göller ilçenin en önemli doğal güzellikleridir.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
3 ncü Ordu Şehitlik Anıtı.
Narman yol sapağından hareketle 8 kilometre sonra 3 ncü Ordu Şehitlik Anıtına vardım.Şehitlik hakkında yaptığım ön araştırmalarda net bir bilgiye ulaşamamıştım ama buraya varınca ve harekat planını inceleyince 3 ncü Ordu’ya bağlı 9 ncu Kolordu’nun bu bölgeden geçerek Bardız’a ulaştığı ve oradan Soğanlı Dağı ile Allahüekber Dağları’na geçtiği kafamda netleşti.Şehitlik Anıtında 20 Şehitin mezar taşı var, hepsi de Sarıkamış Harekatı’nda Soğanlı Dağı ve Allahüekber Dağları’nda Şehit olan askerlerimiz, anıt kitabesi de bu yönde.
Not:Şehitliklerle ilgili araştırmalarda maalesef net bilgiye ulaşılamamakta,ancak yerine varınca az bilgi sahibi olunmakta ve bilgiler kısıtlı kalmakta.İşte bu yüzdendir ki defalarca araştırma yapıp, yerinde görmeyi ve projeleri devam ettirmeyi arzuluyorum.
1500 rakımda bulunan 3 ncü Ordu Şehitlik Anıtı ziyaretinden sonra 1280 rakıma sahip Oltu ilçesine kadar Kargapazarı Dağlarından doğan Narman Çayı ile beraber iniş yaptım.Narman Çayı Oltu’ya vardıktan sonra Oltu Çayı adını almakta ve Yusufeli yakınlarında Tortum Çayı ile birleşerek Çoruh Nehrine karışmakta.
.jpg)
Oltu merkeze girdiğimde yoğun bir kalabalık vardı sebebini hemen anladım, bugün Oltu’nun pazarı varmış.Kalabalığa girmeden Oltu Kalesi tarafından ilçeye girdim.Zaten ilçe merkezine geldiğinizde ilk göze çarpan Oltu Kalesi oluyor.
Oltu Kalesi:Oltu ilçe merkezinde bulunan Oltu Kalesi, MÖ 4’üncü yüzyılda Urartular tarafından yaptırılmıştır. Osmanlı Dönemi’nde bir süre kervansaray olarak da kullanılan Oltu Kalesi, 3000 metrekarelik bir alanın üstüne kurulmuştur. Kesme taştan yapılan kale, Bizans, Selçuklu, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Osmanlı dönemlerinde onarım geçirmiş, son olarak 1998-1999 yıllarında restore edilmiş ve sağlamlaştırılmıştır. Oltu Kalesi’ndeki Şapel, iç kalenin kuzeydoğu köşesindeki, dik ve yüksek burcun üzerindedir. Altı yapraklı yonca planına sahip olan şapel,10 ve 11’inci yüzyıllarda, yörede hâkimiyeti ellerinde bulunduran Gürcüler tarafından yaptırılmıştır. Kaynak:Türkiye Kültür Portalı
Oltu: Erzurum ilinin bir ilçesidir. Nüfusu 2021 yılı itibarıyla 30.316 kişidir. 72 adet mahallesi vardır. Coğrafi olarak Erzurum ilinin kuzeydoğusunda, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz bölgelerinin kesişim noktasında yer alır ve Rakımı 1280 olup Erzurum’un Uzundere’den sonra en düşük rakıma sahip ilçesidir. Yusufeli, Olur, Şenkaya, Narman, Tortum ve Uzundere ilçeleri ile çevrilidir.Kaynak:Vikipedi
Oltu’dan kısaca Vikipedi’den aldığım alıntı ile anlattım.Oltu taşından bahsetmeme gerek yok sanırım,onu zaten biliyorsunuz.Oltu’ya saat 16:30-17:00 sıralarında vardım.Oltu, vadi içinde ve Oltu çayı kenarında olduğundan havadar değil,üstelik günlerdir süren yağmurun rutubeti,sıcağı var.Oltu’ya ben 4 yıl önce Temmuz sonunda daha sıcak havada gelmiş, bunalmıştım ve kamp yeri sorunu olduğunu bildiğimden Öğretmenevi en iyi çözüm.Öğretmenevine kaydımı yaptırdım,tesadüf bu ya 4 yıl önce kaldığım 103 nolu odada yine konaklayacağım.Odaya eşyalarımı bırakıp Oltu merkez içine aktım,akşam ve yarın için erzaklarımı düzdüm,değişen bir şey var mı? diye kontrol ettim.Değişen bir şey yok,Oltu, her zamanki Oltu.
Bugün Esendere’den yola çıkıp 2335 rakımdaki Çimenli Geçidinden geçiş yaptım,3 ncü Ordu Şehitliğini ziyaret ettim, 9 ncu Kolordu’yu takip ettim, ve geceyi 10 ncu Kolordu’nun zafer kazandığı Oltu’da geçireceğim.Yarın,Akşar (Kosor) üzeri Gaziler (Bardız)’a geçiş yapacağım.Bardız Sarıkamış Harekatının karargahını oluşturmakta,bilginize…..
3 ncü Gün 07 Haziran 2023 Esendere-Çimenli Geçidi-Narman Peri Bacaları-Narman-3 ncü Ordu Şehitlik Anıtı-Oltu:76 km
SARIKAMIŞ HAREKATI 05-11 HAZİRAN 2023 (3. Gün Esendere- Çimenli Geçidi-Narman Peri Bacaları-Narman-3. Ordu Şehitlik Anıtı-Oltu)
Discussion about this post