Dün yorucu bir gün oldu,hava kararmaya yakın Evci’ler de mezarlığın üst bölümünde bulunan futbol sahası,çocuk parkı kompleksinde çadır kurarak kaldım.Köy yeri olması,davarların sabahın ilk saatleri ile salınması ve günün erken başlaması bu tarz yerlerde sabah erken kalkmayı icap eder,ben de kurallara uydum ve güne uyandım.Dün Alagöz Karargah Müzesi’nden hareketle köy yollarında uzun süre yol aldıktan sonra Haymana yoluna çıkmış, Çal Dağı Muharebelerini sizlere anlatmış,akşam üzeri geldiğim Haymana’da Şehitlik ziyareti yapmıştım.Bugün gezilecek,görülecek, ziyaret edilecek çok yer var.
İkiztepeler,Türbetepe,Gedikli,Mangal Dağı günün programı içinde yer almakta.Çok yer ziyaret edilecek,zor yollar aşılacak ama vatanları için Şehit olanların huzurunda manevi doyuma ulaşılacak, eminim.Geç olmadan güne başlayalım istiyorum.
7 nci Gün 11 Haziran 2024 Evci-Karapınar-Türbetepe Mevzileri-Gedikli-Kışla Hastanesi Şehitliği-Mangal Dağı Şehitliği-Yeşilöz:
Evci’deki kamp yerimde sabah 05:00’de uyandım,çadırımın hemen baş ucunda duran kameriyede kahvaltımı yaptım.Kahvaltı sonrası toparlanma ve 06:45 gibi yola çıkmaya hazırım.Artık Ferdi tarafından bana da alıştırılan ve benimsediğim kamp yeri ayrılık fotoğrafını alarak kamp yerinden ayrıldım.
Evci-Karapınar Arası.
Sabah serinliği ile beraber yola çıktım,Söğüttepe,Tabaklı köylerini geçerken aşağılarda Soğulca Göleti sarı tonların birbirine karıştığı coğrafyada nazar boncuğu gibi duruyordu.Tabaklı-Karapınar arası çoban köpekleri ile kısa bir hırlaşmamız oldu ama ilgilerini başka tarafa verince arada beni unuttular.Karapınar girişinde sürünün yanında yine karşılaştık,bu sefer çobanda olduğundan hiç bir badire atlatmadan Karapınar’a giriş yaptım.
Demirözü Yolu.
Karapınar köyü içerisinden geçip Demirözü tarafına doğru yol aldım.Alacık mahallesine bir kaç yüz metre kala İkiztepeler Şehitliği’ne yol sapıyor oradan İkiztepeler Şehitliği’ne çıkma niyetindeyim.Niyetindeyim ama galiba olmayacak!!!.
.jpeg)
İkiztepeler Şehitliği.
Birinci fotoğrafta İkiztepeler net olarak gözükmekte,tepenin birinde taş ocağı diğerinde ise Şehitlik var. Amacım, İkiztepeler Şehitliği’ne gitmek,zaten planlamamda bu yönde.Ancak tepenin biri taş ocağı ve İkiztepeler Şehitliği’ne giden yol taş ocağının yanından geçiyor.Ben tam yol sapağından içeri girecektim ki, taş ocağında patlamalar başladı.Bir süre bekledim ama arkası kesilecek gibi değil.Oraya gidişimi haber verecek kimse de olmadığından İkiztepeler Şehitliği ziyaretimi riskli olduğu için iptal etmek zorunda kaldım.NOT:İkinci fotoğraf yazının kaynağından alınmıştır.
İkiztepeler Şehitliği:İkiz Tepeler, savunma hattımızın sol bölümüne hakim durumdadır. Savunma Hattımızın Mangal Dağından İkiztepelere uzanan bölümü 26 Ağustos 1921 günü kaybedilince; Başkomutan Mustafa Kemal dünya harp tarihine giren o emri verir.”Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır o satıh bütün vatandır….. Sakarya Meydan Muharebesinde bu bölgeyi 3. Gruba bağlı birlikler tarafından savunulmuştur. 15 nci Tümene bağlı 38’nci Alayımızın taarruzları sonucu İkiz Tepeleri birkaç kez alınıp verilmesine karşın 27 Ağustos 1921 günü kaybedilmiştir. 38 nci Alay 10 Eylül günü de Dua Tepe’ye geçerek Dua Tepe’yi düşmandan geri almış ve yalnızca Dua Tepe’de 81 şehit vermiştir. Birliklerimizin cephe boyunca hareketlerine baktığımızda, büyük mesafeler kat ederek tehlikeleri büyük bir fedakârlıklarla önlediğini görüyoruz. 8.Tümen, 9. Tümen ve 3. Kafkas Tümeni’ne bağlı birliklerin gerçekleştirdikleri taarruzlarla 13 Eylül 1921’de İkiz Tepelerdeki mevzilerin tamamı düşmandan geri alınmıştır. Tarihi Milli Park ilanından sonra devam eden arazi çalışmaları ve jeofizik araştırmaları sonucunda bu alanlarda bir çok yerde şehit mezarları bulunmuştur. Bu alanlar aziz şehitlerimizin hatırasına uygun olarak ihya edilmiştir.Kaynak:T.C.Tarım ve Orman Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü
Fotoğrafta görüldüğü üzere Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı içinde Türbe Tepe’deyim,Türbe Tepe Mevzilerini gezeceğim.Türbe Tepe, İkiztepeler ile Mangal Dağı arasında yer almakta stratejik öneme sahip bir yerdir.
Türbe Tepe Yolunda.
Dağa,tepeye çıkıyorum dağ yolundan başka ne olacaktı ki!.Türbe Tepe öyle kolay bir yer mi?,sert Anadolu toprağı,ancak diz boyu mevzi kazılabilecek kayalık bir oluşum. Zor şartlara dayanan,gövdesini siper edip vatanını savunan düşmana geçit vermeyen yiğitlerimizin destan yazdığı yer Türbe Tepe.Yolu da haliyle sert,zahmetli,çetin olacak.
Kayalık zeminde, tarlalarda,patikalarda yol alarak Türbe Tepe derinliklerine doğru yol aldım ve mevziler bölgesindeyim.
Türbe Tepe.
Sakarya Meydan Muharebesi’nin geçtiği önemli tepelerden biri olan Türbe Tepe’deyim.Türbe Tepe’ye niye geldim,niye buradayım onu ancak bu iki anlatımla anlayabiliriz.
Türbe Tepe; Bahçecik ile Alaçık Mahalleleri arasındadır. Sakarya Meydan Muharebesi’nde karşılıklı süngü hücumları ve çetin muharebeler sonucu binlerce şehit vererek savunduğumuz tepedir. 26 Ağustos 1921’de Türbe Tepe’nin Yunan ordusu tarafından ele geçirilmesi üzerine Başkomutan Mustafa Kemal Paşa; “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır” tarihi emrini vermiştir. Türbe Tepe, Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Millî Parkı sınırları içerisinde olup üzerinde herhangi bir anıt ve şehitlik yapılmamıştır.Kaynak:T.C. Haymana Belediyesi
Türbe Tepe Mevzileri;25 Ağustos 1921: Cephenin güney kanadında kanlı muharebeler olmuştur. Bilhassa Türbetepe, civarında çok şiddetli muharebeler cereyan etmiş, 24 Ağustos 1921 gecesi düşmanın baskınla başladığı taarruz, 25 Ağustos 1921 akşamına kadar devam etmiş ve Türk süngüsünün Zaferi ile neticelenmiştir.
26 Ağustos 1921: Düşmanın baskınla başladığı taarruz neticesinde saat 10.00’da düşman TÜRBETEPE’yi elde etmiştir. Öğleden sonra, düşmanın yaptığı taarruz her yerde, geri püskürtülmüştür. Kaynak:Polatlı Kaymakamlığı.
Zafere Doğru’da Küçük Bir Nostalji.
2020 yılında Zafere Giden Yol projemizde Ferdi Kızıl kardeşim ile yine Türbe Tepe’deydik.Bisikletlerimizi aşağıda bırakarak Türbe Tepe derinliklerinde olası mevzi yerlerini araştırmış,coğrafi konumu incelemiş,Türbe Tepenin stratejik önemi hakkında yorumlar yapmıştık.O gün Türbe Tepe’nin bir çok bölümünü yaya olarak dolaşmış,o atmosferi yaşamaya çalışmıştık.Hemen karşıda heybeti ile görünen Mangal Dağı’na bakarak o zaman ki savaş senaryolarını bir de biz yaşamıştık.
Olası mevzilerin yerlerini daha önce incelemem,gün içinde görülecek çok yerler olması dolasıyla mevzilerin olduğu bölgede fazla duramadım.Bahçecik tarafına doğru yine kayalık,sarp,bazen de tarla içlerinde yol alarak yoluma devam ettim.
Gedikli-Eskikışla Yolu.
Aşırı sıcakla beraber Türbe Tepe’den Bahçecik köyüne, oradan da yola çıkış yaptım.Yönümü Gedikli,Eskikışla tarafına çevirdim.Gedikli yakınlarında bu çeşme de serinledim, kısa bir mola verdim.Dönüş yolunda öğle molası yine sende vereceğim deyip çeşmeye şimdilik veda ettim ve Kışla Hastane Şehitliğine doğru yol aldım.
Çeşme molası sonrası Gedikli’yi de geçtikten sonra Kışla Hastane Şehitliği önündeyim.Günün ilk Şehitlik ziyaretini buraya yapacağım,önce Şehitlik hakkında bilgi sahibi olalım,sonra hep beraber ziyaret ederiz.
Kışla Hastane Şehitliği:Yunan Ordusu’nun Sakarya Meydan Muharebesi’nde taarruz stratejisi Türk savunma hattını güneyden kuşatmak ve Demirözü Vadisi’nden cepheyi yarmak üzerine kurulmuştur. Bu nedenle Mangal Dağı’nın doğusundan kuzeye doğru 5., 9. ve 13. Tümenler’den oluşan 2. Kolordu (36.000 asker) ile kuşatma, 1., 2. ve 12. Tümenlerden oluşan 1. Kolordu (36.000 asker) ile de şu anda bulunduğunuz Demirözü Vadisi’nden yarma amacıyla taarruz etmişlerdir.Yunan 1. Kolordusu’nun 1., 12. ve 2. Tümenleri ele geçirdikleri Mangal Dağı’na yaslanarak Demirözü Vadisi’ni bütün güçleriyle zorlamaktadır. Türbetepe’de Miralay Sıtkı (Üke) Bey’in 9. ve sağındaki İkiztepeler’de Miralay Şükrü Naili (Gökberk) Bey’in 15. tümenleri cansiperane savunma yaparak tutunmayı başarırlar.25 Ağustos 1921 günü, gördüğü tehlikeyi Grup Karargahı’na ileten ihtiyattaki 3. Kafkas Tümeni’nin komutanı Yarbay Halit (Akmansü) Bey bir cevap alamayınca inisiyatif kullanmak zorunda kalır. Demirözü Vadisi boyunca ilerlemeye başlayan düşmanı süngü hücumuyla Taburoğlu Yaylası’na kadar geri sürer ve bu kesimde de dengenin yeniden kurulmasını sağlar.Sakarya Meydan Muharebesi içinde “Gedikli Muharebeleri” olarak adlandırılan bu kanlı süreçte 3. Kafkas Tümeni Türk Ordusu’na yeniden tertiplenerek cephe düzeltmesi yapmak için çok değerli bir gün kazandırır. Bulunduğunuz Kışla Hastanesi Şehitliği’nde, Gedikli Muharebeleri’nde yaralanarak buradaki sahra hastanesine getirilen ve burada şehit olan 3. Kafkas Tümeni ile 57. Tümen’den 50 ila 100 kadar şehit bulunmaktadır.Kaynak:T.C.Tarım ve Orman Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü
Mangal Dağı.
Kışla Hastane Şehitliği ziyaretim sonrası tekrar geri dönüp Gedikli’yi geçip söz verdiğim çeşmeye uğrayıp çeşme başında yemeğimi yedim, dinlendim,enerjimi tazeledim. Sonra yönümü Kirazoğlu’na çevirdim.Kirazoğlu’nu geçtikten sonra Sakarya Meydan Muharebesi’nin en kanlı çatışmalarının olduğu Mangal Dağı’na çıkmaya başladım.
Mangal Dağı Şehitliği.
Giriş kapısının bulunduğu yerden itibaren 3.5 kilometrelik bir tırmanış sonrası Mangal Dağın’da 1210 rakım ki Mangal Dağı Şehitli’ğindeyim.Şehitlerimiz ve ben….bizden başka kimse yok,o manevi duyguyu daha Şehitliğe adımımı atar atmaz yaşamaya başladım.
Mangal Dağı.
Şehitlik ziyaretine başlamadan önce Sakarya Meydan Muharebesi içinde Mangal Dağı Muarebelerinin yerini,önemini ve savaşın gidişatını bilmemiz gerek.Bunları öğrendikten sonra burada vatan toprağına emanet ettiğimiz vatan evlatlarının kabirlerini hep beraber ziyaret ederiz.
Mangal Dağı Şehitliği:23 Ağustos 1921 günü sabah saat 11’de Yunan 1. Tümeni’nin Mangal Dağına taarruzuyla 22 gün ve gece sürecek olan tarihin en uzun meydan muharebesi başlar. Taarruz eden Yunan 1. Tümeni 11.000, mevzideki Türk 5. Tümeni ise 4.500 kişidir.Yunanlıların asker ve silah üstünlüğü Türk karargahının stratejik müdahaleleleri ve hareketli savunma anlayışı ile dengelenmiş gibi görünürken, Mangal Dağı çevresinde öğleden sonra başlayan fırtına her şeyi tersine çevirir. Şiddetli rüzgar nedeniyle görüşü sıfıra inen topçu gözetleme subayı tümen bataryalarına konum veremez, topçular mecburen ateşi kesmek zorunda kalır. Akşama kadar en fazla mevzilerimizin 1 km yakınına sokulabilen Yunan 1. Tümeni, topçu tehdidi ortadan kalkınca sayı üstünlüğünü kullanarak 5. Tümen öncü mevzilerine girer. Mehmetçik ne kadar fedakarca dövüşürse dövüşsün şartlar tamamen aleyhinedir. Muharebe öyle bir hal almıştır ki, tümen mevcudu hızla erimektedir. 5. Tümen Komutanı Yarbay Kenan Bey (Dalbaşar) durumu bizzat anlatıp takviye istemek üzere 2. Grup karargahına gider. Kenan Bey bir alayla takviye edilmezse tümeninin sabahı göremeyeceğini söylemesi üzerine Grup kumandanı Miralay Selahattin Adil Bey takviyenin söz konusu olmadığını, bu durumda tümenin elden çıkmaması için Mangal Dağı’nı boşaltarak kuzeydoğuda Yaprakbayırı köyü sırtlarına çekilmesini, sorumluluğun kendisinde olduğunu söyler. Böylece cephe güney kanadında Yunanlılar açısından en önemli hedeflerden biri olan Mangal Dağı muharebelerin birinci günü dolarken elden çıkmış olur. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa açısından bu kabul edilebilir bir durum değildir. Soruşturma başlatır. Ve durum ortaya çıkana kadar da tümen komutanı Yarbay Kenan Bey görevden uzaklaştırılır. Bizzat Paşa’nın emriyle Topal Osman Ağa’nın Giresunlu gönüllülerden oluşan 47. Alay’ı boşaltılan mevzileri karşı taarruzla tekrar ele geçirmek üzere dağa gönderilir. Karazıpkalı Giresun yiğitleri süngüsüz Berdan tüfekleriyle ve Giresun bıçaklarıyla girdikleri mevzileri saatlerce müdafaa ederler. Ancak artık takviye için yola çıkarılan 57. Tümen yetişse dahi Mangal Dağı’nda tutunma ihtimali kalmamıştır. Mangal Dağı kuzeyinde, Gedikli sırtlarında yeni savunma tertibatı oluşturularak dağ boşaltılır.Göğüs göğüse çarpışmaların kahramanca verilen mücadelelerin yaşandığı Mangal Dağında 1000 den fazla Türk askeri şehit düşmüştür. Tam 21 gün sonra 3. Süvari tümeni tarafından ele geri alınmıştır. Sakarya zaferinin kazanılmasını sağlayan aziz şehitlerimizin bir kısmı bu şehitlikde yatmaktadır.Kaynak:T.C.Tarım ve Orman Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü.
.jpeg)
Mangal Dağı Şehitliği.
Mangal Dağı Şehitliği’nde uzun süre geçirdim,vatan toprağına emanet ettiğimiz Şehitlerimizin ruhuna Fatiha okudum, saygı duruşunda bulundum,minnet duygularımı sundum.Şimdi Mangal Dağı Şehitliğinden ayrılma vakti.Şehitlikten ayrılmadan önce Şehitlik ziyaretinin anlamına binaen bu fotoğrafı alıp Şehitlikten, aynı zamandan Mangal Dağı’ndan aşağıya inişe başladım.
Mangal Dağı inişi sonrası biraz tırmanış ile Demirözü Vadisine veda ettim ve Büyükkonak tarafına doğru yol almaya başladım.Bugün çok sıcak bir hava var,biraz bunaldım,gönlüm Mangal Dağı’ndaki çeşmede dönüş yolunda duş almak idi ama suyu az olunca Büyükkonak yolundaki bu çeşme de serinlemekle yetindim.
Daha düz konumda olan Büyükkonak,Sırçasaray rotasını kullancaktım ama Sırçasaray tarafında baraj yapımı olduğundan yolu Küçükkonak’a vermişler.Küçükkonak’a kayalıklı,mıcırlı yoldan bir süre tırmandım sonra Yeşilöz’e kadar inişe geçtim.
Yeşilöz Kampı.
Küçükkonak’tan itibaren 7 kilometrelik bir iniş sonrası Yeşilöz’deyim.2020 yılında Ferdi ile buraya geldiğimizde şiddetli yağmura yakalanmış burada kamp yapmıştık.Bakkal ve kahvehanesi olan bir yer, bunu bildiğimden fazla ileri gitmenin anlamı yok, bende planımı ona göre yapıp Yeşilöz’de kamp yapmaya yöneldim.Çeşmesi olduğundan önce duşumu aldım,sonrasın da uygun bir alana çadırımı kurup dinlenme aşamasına geçtim,bu gece Yeşilöz’deyim.Bugün Sakarya Meydan Muharebesi alanlarında gezdim,Şehitlik ziyaretlerim oldu, mevzilere girdim,zorlu yollarda sabırla yol aldım böyle bir projeyi yapmanın, gerçekleştirmenin haklı gururunu,onurunu yaşadım, ne mutlu bana.Yarın Sakarya Meydan Muharebe Alanlarında gezmeye,Şehitlik ziyaretleri yapmaya devam edeceğim.Takipte, benimle kalın, aynı duyguları sizde yaşayın.
7 nci Gün 11 Haziran 2024 Evci-Karapınar-Türbetepe Mevzileri-Gedikli-Kışla Hastanesi Şehitliği-Mangal Dağı Şehitliği-Yeşilöz:66 KM
ZAFERE DOĞRU 05-25 HAZİRAN 2024 (7. Gün Evci-Karapınar-Türbe Tepe Mevzileri-Gedikli-Kışla Hastanesi Şehitliği-Mangal Dağı Şehitliği-Yeşilöz)
Discussion about this post