Dün yoğun bir gündü,Sakarya Meydan Muharebesi alanlarında gezdim,Şehitlik ziyaretlerim oldu, mevzilere girdim,zorlu yollarda sabırla yol aldım, böyle bir projeyi yapmanın, gerçekleştirmenin haklı gururunu,onurunu yaşadım, ne mutlu bana.Evet yorucu ama gururla yaptığım günün sonunda Yeşilöz’de kamp yaparak günü sonlandırdım.100 kilometreye ulaşan cephe genişliği ve 25 kilometre derinlik içerisinde cereyan eden Sakarya Meydan Muharebesinin olduğu alanlarda yol almaya devam ediyorum.Bugünde programa sadık kalacak Savaş alanlarında,Şehitliklerde,mevzilerde gezecek ziyaretlerde bulunacağım.Geçe kalmadan güne başlamak istiyorum.
8 nci Gün 12 Haziran 2024 Yeşilöz-Gazitepe-Toydemir-Eskipolatlı-Polatlı-Basri:
Geceyi Yeşilöz’de kamp yaparak geçirdim.Kamp yaptığım yerde kahvehane,bakkal ve çevrenin tek sosyal yeri olması nedeniyle geceyi 01:00’e kadar konforlu geçirdiğim söylenemez.Ama yine de 4 saatlik uyku yetti ve 05:00 gibi güne başladım.06:30 sıraları ise artık kamp yeri ayrılış fotoğrafı alarak yola çıkmaya hazırım.
Yeşilöz-İnler Yolu.
Sakarya ovasındayım,sabah serinliği ile erken yola çıkmak her zaman iyidir, ilk ziyaret yerime doğru yol almaktayım.Yolun sakinliği ve havanın benden yana olması ile 17 kilometre ilerideki Gazitepe günün ilk ziyareti olacak.
İnler köyüne 1 kilometre kala son küçük tepeyi çıktığımda İnler Köyü ve Gazitepe artık görüş alanımdaydı.Durup Gazitepe’yi uzaktan inceledim,fotoğrafladım ve tepeden inip Gazitepe yol sapağından içeri girip Gazitepe’ye tırmanmaya başladım.Yaklaşık yarım saat sonra Gazitepe’deydim.
Gazitepe:12 Ağustos 1921 günü Başkomutan Mustafa KEMAL, yanında Fevzi Paşa, İsmet Paşa, Kazım Paşa, Tevfik bey ve Yarbay Salih (Omurtak) olmak üzere, Albay Halit bey’in komutasındaki 12’nci grup’u ziyaret etmek için iki arabayla grup karargâhının bulunduğu Toydemir köyü’ne gelmişti. Grup Sakarya nehri boyunca demiryolundan Yıldız tepe’ye kadarki kesimde tertiplenmişti. Karargâh incelemesi ve durum değerlendirmesini müteakip savunma hattının incelenmesi maksadıyla Yıldıztepe’ye çıkılmış, bazı mevziler gezilmiştir.Cephenin güney kesiminin görülmesi için buradan arabalarla İnler köyü’ne intikal edilmiş, Sakarya nehri’ne karışan Ilıca deresi’nin oluşturduğu vadinin daha iyi incelenebilmesi için de köyün güney batısında şimdi Gazi tepe olarak anılan tepeye çıkmayı uygun bulunmuştur.
Sakarya meydan muharebelerinde; Gazi tepe’de emniyet kuvvetleri tertiplenmiş ve emniyet harekatı icra edilmiştir. İnler-Katrancı batısı istikametine ilerleyen 3’üncü Yunan kolordusu’na bağlı 10’uncu tümen ile Keçikıran istikametine doğru ilerleyen 1’inci Yunan kolordusu’na bağlı 2’nci Yunan tümeni, 23 Ağustos’ta topçularının desteğinde taarruzla, 8’inci ve 15’inci tümen emniyet birlikleriyle çetin bir muharebeye tutuşmuş, sabah saatlerinde başlayan muharebeler sonucunda da Temürözü deresi (Katrancı bölgesi dâhil) güney sırtlarını ele geçirmişti. Buradaki emniyet harekatı esnasında 13 şehit verilmiştir. Gazi tepedeki Anıt bu şehitlerimizin anısına Ağustos 2003 tarihinde inşa edilmiştir.Kaynak:T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 9. Bölge Müdürlüğü
.jpg)
Gazitepe;Ankara il merkezine yaklaşık 125 km,Polatlı ilçe merkezine ise 47 km uzaklıktadır.12 Ağustos 1921 günü Mustafa Kemal Paşa yanında İsmet Paşa ve Kazım Paşa ile birlikte bu tepede bulunan birlikleri ziyareti esnasında atının ürkmesi sonucu düşerek kaburga kemiğini kırdığı yerdir.23 Ağustos 1921 sabahı Yunan 2. Tümeni ile ilk çatışmaya giren emniyet birliği Gazitepe’ de bulunan müfrezesidir. Gazitepe Anıtı ise müfrezede şehit olan 13 Mehmetçiğimizin anısına 2003 yılında inşa edilmiştir. Kaynak.Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı Müdürlüğü
Gazitepe’deyim,hemen aşağıda İnler köyü gözükmekte.İnler köyü ile beraber Gazitepe’yi farklı bir kaynaktan daha aktarmak istedim.
İnler-Gazitepe:Eski adı “İnler Katrancı” olan mahalle, Ilıcaözü Deresi’ne karışan ve Haymana Ovası’ ndan beslenen Göynüközü (Katrancıçayı) Deresi yatağında, ilçenin güneydoğusunda ve ilçe merkezine 41 km uzaklıktadır. Mahalle yakınında Çaltepe ve Gazitepe bulunmaktadır. Sakarya Meydan Muharebesi’nde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa mahalleye gelmiş ve Gazitepe’ den savaş alanını tetkik ederken, bindiği at ürker. Mustafa Kemal Paşa attan düşerek, kaburga kemikleri kırılır. Daha sonra Yunan ordusu Uzunbeyli’ de bulunan ordu karargahını bu mahalleye taşır.Mahallede Gazitepe zirvesinde “Gazitepe Şehitliği ve Anıtı” bulunmaktadır. Bu şehitlikte 11 er ve bir teğmenin kabri bulunmaktadır.Kaynak:Polatlı Kaymakamlığı.
Üç farklı kaynaktan aldığım bilgileri burada sizlere sundum.Gazitepe’den batıya bakıldığında Ilıcaözü vadisi upuzun aşağıda görünmekte.
Gazitepe gezim,ziyaretim bitti İnler Köyüne indim.Köy çıkışındaki çeşmeden sularımı tamamladım ve yola çıktım.Bu arada Polatlı ovasının sıcağı kendini göstermeye başladı,olsun çözümsüz hiç bir şey yok,hemen 6 kilometre ileride nasıl olsa Ilıca var.Ilıca’ya varınca etrafında davarları görünce yoksa kapandı,yıkıldı mı düşüncesi hasıl oldu ama yanına varınca düşüncem dağıldı.Sadece düzenleme aşamasında yapılan hata yüzünden suyun akışı azalmış, oda yosunlanmaya sebep olmuş o kadar.Ama benim için mahsuru yok 2020 yılında olduğu gibi ben burada yüzerim aga……
Ilıca Köyü: Ilıcaözü Vadisinde, ilçenin güneydoğusunda ve ilçe merkezine 35 km uzaklıktadır.Antik çağlara ait yerleşmeler bulunan eski mahalle mezarlığında çok sayıda Roma dönemi mermer antik malzeme bulunmaktadır. Ayrıca Ilıca mevkiinde düz yerleşme ve höyükler bulunmaktadır. Yüzyıllardır kullanılan kışın ılık, yazın soğuk akan “ılıca suyu” vardır. Suyun aktığı havuzda ise kutsal sayılan balıklar bulunmaktadır.Akarsu ve yar altı suları yönünden zengin olan yörede kuru ve sulu tarım yapılmaktadır. Kaynak: Polatlı Kaymakamlığı.
Hacımuslu-Toydemir Yolu.
Ilıca’da istediğin kadar serinle daha yola çıkalı 1-2 kilometre olmadan ovanın sıcağı yakmaya başladı bile.Günün ikinci önemli yerine Toydemir’e doğru yol alırken Hacımuslu köyünde çeşme başında kahve molası verdim biraz dinlendim.Aşırı sıcakla beraber Toydemir istikametine yol alırken güzel manzaralar da çıkmıyor değil.
Hacımuslu molası sonrası Toydemir köyü’ne yol aldım.Köye girmeden önce köy girişinde bulunan mevzileri gezdim sonra köye yöneldim.Burada görülecek çok şeyler var o yüzden köy içerisine girip köyün arka bölümüne geçtim.Toydemir köyü hakkında kısa bir bilgi verip gezimize başlayabiliriz.
Toydemir Köyü:1905 yılında Romanya’dan gelen muhacir Kırım Türk ailelerinin iskanı ile kurulmuştur. Köy Kırım Tatar Köyü olarak geçmekte ve köyün hemen doğu tarafında geleneklerini yaşattıkları ve bir çok görselin bulunduğu Kırım hatıra ormanı bulunmaktadır.
Sakarya Meydan Muharebesi sırasında 12.Grup Komutanlığı Toydemir köyünde karargah kurmuştur.Köyün çevresinde çok sayıda siper bulunmaktadır.Toydemir köyüne öğle vakti vardım,siperleri gezmeden önce Kırım Hatıra Ormanına girip serin bir yerde bulunan masalarda öğle yemeğimi yedim.
Sakarya Savaşı Ve Toydemir;Eski adı “Tavıdemir” olan mahalle, ilçenin güneydoğusunda ve ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.
Kanlı (Kalkan) tepe yamaç eteğinde bulunan mahallede, Sakarya Meydan Muharebesi’ nde Türk ordusunun On ikinci Grup Karargahı kurulur. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa birlikleri denetlemek için bu mahalleye gelir. Yunan ordusunun taarruzu üzerine Türk birlikleri geri çekilir ve mahalle işgal edilir. Yunan askerleri mahalleyi talan eder ve yakar. Mahalle halkı, Karakuyu Mahallesine göçer.
Sakarya Meydan Muharebesi’ nde Türk ve Yunan birliklerinin Toydemir tepesi, İbrahtepe, Otomatik tepe ve Akbayır tepesinde mevzileri halen görülebilmektedir. Türk birliklerinin siperlerinden çıkan künyelerdeki bilgilere göre Tokat ilinden gelen asker şehitlerimizin sayısının daha fazla olduğu mahalle halkı tarafından söylenmektedir. Ayrıca Karakuyu Mahallesi yolu üzerinde, Kalkan tepe ve Tekmezar mevkilerinde Sakarya Savaşı’ nda Şehit olan Türk askerlerinin mezarlarına rastlanmaktadır.
Kaynak:Polatlı Kaymakamlığı.
Yemek sonrası bir bölüm mevzinin olduğu bölüme geçtim.Toydemir bölgesinde çok sayıda mevzi olduğundan tamamını gezmek kısa zamanda mümkün olmadığından köy yakınındakileri gezerek olası mevzi bölgelerini görselledim..jpg)
.jpg)
Toydemir Mevzileri:12 Ağustos 1921 günü Başkomutan Mustafa Kemal cepheyi gezerken Toydemir de bulunan 12. Grup Komutanlığı Karargahını ziyaret edip oradan da yanında Genelkurmay başkanı, Batı cephesi komutanı ve karargah subaylarıyla İnler Katrancı köyüne gitmişlerdir.Toydemir köyünün güney ve doğu tepelerindeki mevziler ikinci hat mevzileri olarak kullanılan mevzilerdir. Ilıcaözü mevzilerinden ve Yıldız Dağından geri çekilen birliklerimiz bu hatlardaki mevzilere savaşa savaşa çekilmişlerdir. Bu mevzilerin hazırlığında cephe gerisinde bulunan kadınlarımız, kızlarımız ve ihtiyar vatandaşlarımız yer almıştır. Birliklerimiz bu toprakları adım adım savunarak Toydemir’in kuzeyine çekilmek zorunda kalınca köy düşman eline geçmiştir. Bu hatta düşman süngü taarruzuyla durdurulmuştur. 15 gün boyunca işgal altında kaldıktan sonra 47’nci alayımız tarafından geri alınmıştır.Kaynak:Polatlı Belediyesi
Toydemir-Eskipolatlı Arası.
Toydemir gezim bittikten sonra 3 kilometre ilerideki Yenimehmetli’ye geldim.Buradaki çeşmeden sularımı tazelerken kendime günün mükafatı olarak dondurma ısmarladım.Günün son ziyaret yeri için Yenimehmetli’den Karakuyu,Gündoğan istikametine yöneldim.Karakuyu’nun yeşillikleri beni büyülerken çoban köpekleri için aynı şeyi söylemek mümkün değil.
Eskipolatlı.
Yenimehmetli’den Karakuyu’ya tırmanış,Gündoğan’a iniş ve Eskipolatlı’ya tırmanış hepsi aşırı sıcakta ve karşıdan sıcak esen rüzgara karşı oldu.Eskipolatlı’ya geldiğimde sıcaktan bitap düşmüş vaziyetteydim.Köy içinde Şehitlik yolunu sorduğum bayanın bir şişe soğuk su vermesi harikaydı.İçimin harareti ile dışımın hararetini dindirmek için caminin yolunu tutup hortum ile üzerime su tutup bir nebze serinleme yoluna girdim.
Eskipolatlı Şehitliği.
Eskipolatlı’da Şehitlik ziyareti yapacağım,yolunu öğrendim ama keşke daha çok sorgulasaydım.Köy içinde ilk hamlemde Şehitliğin hemen altına kadar gelmiş idim keşke bisikletimi suyu veren bayanın evine yada camiye bırakıp yaya olarak çıksaydım çok daha iyi olacak ve ziyareti gerçekleştirecektim.Köy içinden patikadan yaya çok yakın olan Şehitlik maalesef yolu takip edince tepeyi komple dolanan ve zorlu bir yol.Gün sonu,sıcak ve yorgunluk birleşince ziyareti yapamadım, oraya çıkamadım.
.jpeg)
Eski Polatlı Şehitliği.
Ziyaret edemedim,inşallah başka zaman yaparım.Görselini kaynağımdan aldığım Eski Polatlı Şehitliği hakkında bilgilendirme yaparak güne devam edebiliriz.
Eski Polatlı Şehitliği:İki hafta boyunca muharebelerde dövüşe dövüşe, düşmanı eriterek çekilen Türk Ordusu’nun bu stratejisi meyvelerini 3 Eylül’de verir: Yunan Küçük Asya Ordusu Komutanı General Papoulas iki haftada neredeyse ordusunun 1/3’ünü yitirdiğini, buna karşılık ancak 15 kilometre ilerleyebildiklerini ve hala Türk Ordusu’nun Ankara ile aralarında duvar gibi durduğunu fark eder. Bir hafta kadar çekilme hazırlığı yaptıktan sonra 7 Eylül’den itibaren ordusunu parça parça ve gizlice Sakarya’nın batısına çekmeye başlar. Yunanların bu hareketinin bir aldatmaca olduğundan şüphelenen Batı Cephesi Komutanlığı nihayet 10 Eylül’de cephenin kuzey kesiminde, Polatlı önünde kesin sonuç arayacakları genel karşı taarruz emrini verir.Sakarya Meydan Muharebesi’nin 19. gününde, 10 Eylül 1921 Cumartesi sabahı başlayan taarruzda, Şeyhali – Karayavşan hattındaki birliklerimizden Miralay Abdülrezzak (Akbarlas) komutasındaki 11inci Tümen’in 70. Alayı ve Miralay Mehmet Rüştü (Sakarya) komutasındaki 61inci Tümen’in 174. Alayı bu sırtlara taarruz etmiş, çok kanlı süngü muharebeleri sonucunda Eskipolatlı sırtları 11 Eylül akşamı düşmandan temizlenmiştir.Bu şehitlikte 5-9 Eylül arası keşif faaliyetlerinde ve 10 Eylül taarruzunda şehit olan toplam 49 şehidimiz bulunmaktadır. Bunların neredeyse tamamı 70. ve 174. Alay şehitleridir.Kaynak:T.C Tarım ve Orman Bakanlığı 9. Bölge müdürlüğü
Basri Kampı.
Eskipolatlı’dan yönümü Polatlı’ya çevirdim,akşam üzeri Polatlı’ya vardım.Polatlı’ya bir kaç gün önce geldiğimde yemek yediğim yerde akşam yemeğimi yedim.Sonra akşam ve sabah alışverişi yapıp kamp yapmayı planladığım Basri köyüne doğru tırmanmaya başladım.3 kilometre sonra Basri köyündeyim.Planlamam okul bahçesinde kamp yapmak,önce köy girişindeki park olurmu dedim ama sonra vazgeçtim ilk planıma sadık kalarak Basri İlkokul ve Ortaokulu bahçesine çadırımı kurdum.Bu gece Basri’deyim.Gün sıcağında etkisi ile yorucu geçti ama bu yorgunlukta çok şeyler yaptım, gördüm,gün sonu dinlenme aşamasına geçince günün o kötü anları gitti, iyi anlar hafızamda kaldı.Yarın Sakarya Meydan Muharebesi’nde göreceğimiz,gezeceğimiz,ziyaret edeceğimiz yerler var.Sonrasında 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Muharebesinin son anlarını yaşayacak bozkıra açılacak yeni Karargahımıza doğru yol alacağız.
8 nci Gün 12 Haziran 2024 Yeşilöz-Gazitepe-Toydemir-Eskipolatlı-Polatlı-
Basri:76 KM
ZAFERE DOĞRU 05-25 HAZİRAN 2024 (8. Gün Yeşilöz-Gazitepe-Toydemir-Eskipolatlı-Polatlı-Basri)
Discussion about this post